Jizzax politexnika instituti «qurilish materiallari va konstruksiyalari»

 
 

---

 
6.4-расм.Тошни майдалаш 
қолдиқларидан олинадиган тош 
уни,қум ва чақиқ тошлар 
 
Noruda material chiqindilaridan olinadigan  
qurilishbop materiallar 
 
Noruda  qurilish  materiallarini  ishlab  chiqarishda  hosil  bo‘ladigan 
chiqindilardan  olinadigan  materiallar  hillari,  fizik  va  mexanik  xossalari, 
shuningdek, tarkibi va texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari bilan tavsiflanadi. 
Tosh  maydalash  qoldiqlari  asosidagi  to‘ldiruvchilar.  Bunday  ishlab 
chiqarish  chiqindilarini qayta  ishlash  orqali  chaqiq  tosh,  qum  va  tosh  uni  olinadi. 
Bunda  ishlab  chiqarish  xarajatlari  sezilarli  kamayadi,  chiqindi-uyumlarni  bartaraf 
etish imkoni kengayadi va x. k (6.4-rasm). 
Chiqindilar  asosan  quruq  va  ho‘l 
usullarda  tozalanadi.  Quruq  usul  ara- 
lashmalarni  qo‘shimcha  maydalash,  elash, 
havo  yordamida  tozalash  va  o‘lchamlari 
bo‘yicha  fraksiyalash  kabi  bosqichlardan 
iborat  bo‘ladi.  Ho‘l  usulda  tozalashda 
keraksiz  aralashmalar  suv  bilan  maxsus 
klassifikatorlarda  tozalanadi,  elanadi  va 
fraksiyalarga ajratiladi. 
Maydalash  qoldiqlari  asosan  yo‘l 
qurilishida,  asfaltbeton  qorishmasi  uchun 
mayda 
to‘ldiruvchi 
siftida 
keng 
qo‘llaniladi.  Changsimon  chiqindilar  esa 
mineral 
qo‘shilma  sifatida  dekorativ 
qorishmalar,  qurilish  sopoli,  issiqbardosh 
buyumlar va x. k .olishda ishlatiladi. 
Qumlarning suv talabchanligi tabiiy jinslarning hiliga qarab 9...18 % atrofida 
o‘zgaradi va donadorlik tarkibiga, g‘ovakligiga va x.k. bog‘liq bo‘ladi. G‘ovakligi 
odatdagi tabiiy qumlarnikiga nisbatan yuqori. Bunday qumlar yacheykali betonlar 
uchun  samarali  mayda  to‘ldiruvchi  hisoblanadi.  Shuningdek,  quruq  qurilish 
qorishmalari  olishda  0,16...0,315,  0,315...0,63  va  0,63...1,25  mm  li  fraksiyalarga 
talab  yuqoridir.  Ularning  qo‘shilma  sifatida  kiritilishi  quruq  qorishmalarning  bir 
qator ko‘rsatkichlarini yaxshilaydi.