Jiyanmuratova G. S0TS10L0 I d I y

1 Анохина Г. А. Европейская социология. - Мариуполь, 2009. - С. 30.
2 9 4

---

nimjonlashadi va boshqarish xususityaini yo‘qotadi. Mazkur elita 
yo‘qotgan qudratini quyi sinfdan qobiliyatlilarini olish yoki keraksiz 
bo‘lib qolgan a’zolarini jismonan yo‘qotish orqali qayta tiklashi 
mumkin. Ammo bu amallar ham foyda bermasa, quyi qatlam vakillari 
orasida yuqori sinf maqomiga munosiblar paydo bo‘ladi. Natijada 
inqilob davri boshlanadi. Uning asosiy maqsadi hukmron elita 
tarkibini o ‘zgartirishdan iborat. Elitaning ko‘tarilish va tushish, 
yuksalish va pasayish davrlari muqarrar va ilojsiz holatdir. Elitaning 
almashinishi insoniyat jamiyati mavjudligining qonuniyati sanaladi. 
Paretoning mas'hhur “tarix - bu aristokratiya qabristoni”, degan 
iborasi ham shundan kelib chiqqan1.
Garchi hozirgi ko‘pgina zamonaviy sotsiologlar Paretoning ishini 
o‘qimagan bo‘lsada, uning M a’rifatchilik va marksizmni rad etishi va 
marksizm istiqboliga qarshi turgan ijtimoiy o‘zgarishlaming elita 
nazariyasini ilgari surganligini ko‘rish mumkin bo‘ladi2.
Mavzuni mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar
1. V.Paretoning jamiyatni dinamik tizim sifatidagi talqinini 
tushuntiring.
2. V.Pareto sotsiologiyaning predmeti va vazifalarini qanday 
talqin etadi?
3. V.Paretoning 
mantiqiy 
bo‘lmagan 
harakat 
to‘g‘risidagi 
qarashlarini izohlang.
4. V.Paretoning elita konsepsiyasi mazmun-mohiyatini izohlang.
5. V.Pareto elita nazariyasining bugungi kundagi ahamiyatini 
izohlang.
6. Fashizm namoyandalarining o ‘z harakatlarini asoslashda 
V.Parteoning oligarxik hukmronlik nazariyasiga tayanganligining 
sababi nimada, deb hisoblaysiz?
7. V.Pareto sotsiologik g‘oyalarining ahamiyatini yoriting.
GLOSSARIY
Elita -
элита 
- elite 
- har qanday ijtimoiy tuzilmaning 
boshqaruv, madaniyat va fanni rivojlantirish funksiyalarini amalga
1
Pareto V. Traiffi de sociologie gim urale // Pareto V. O euvres complntes. Geim ve, 1968. Т. XII. § 053.
2
G eorge Ritzer. Sociological Theory. E ighth Edition. M e G raw -НШ. 2
010. -
P. 40.
295

---

oshiruvchi oliy, imtiyozli qatlami. Paretoga k o ‘ra, aholining 
tanlangan qismi bo‘lib, aholining qolgan qismi unga moslashib, uning 
rag‘batiga intiladi.