Jismoniy tarbiya


kkal,  uglevod  va  oqsildan  esa  4,1  kkal



Download 6,06 Mb.
Pdf ko'rish
bet72/160
Sana31.12.2021
Hajmi6,06 Mb.
#252059
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   160
Bog'liq
18-y-Jismoniy-tarbiya-oquv-qollanma-A.N.Normurodov-T-2011y

kkal,  uglevod  va  oqsildan  esa  4,1  kkal  energiya  ajralib  chiqadi.  Shu 
bilan  birga  y o g ‘  organizmdagi  b a’zi  vitaminlarni  singdirishda,  oqsilni 
u z a la sh d a ,  kasallikning oldini  olishda,  kasalliklarga  qarshi  kurashda  va 
tashqi  m uhitning  tasirlariga  qarshi  turishda  zarurdir.  Keyingi  vaqtlarda 
uglevodlar haqida jiddiy fikrlar aytilmoqda.
O lim larning  fikricha,  shakarni  ko‘p  iste’mol  qilish  organizmda 
o rtiqeha  y og‘ning  k o ‘payishiga  sabab  bo‘ladi.  Boshqa  nuqtai  nazarda


esa  qand-shakar  glikogenning  manbaidir  (yurak,  mushak,  jigarni 
oziqlantiradi).  Bundan  qanday  xulosaga  kelish  m um kin?  Shakar 
organizm  uchun  «oq  zahar»mi  yoki  aksincha,  zarur  ozuqami?  Hamma 
narsa uni iste’mol  qilish miqdoriga bog‘liq.
Biz  bu  o‘rinda  meva  va  sabzavotlardan  olingan  uglevodning, 
qanchalik  k o ‘p  b o ‘lmasin,  organizm  uchun  zarar  emas,  balki 
foydaliligini unutmasligimiz lozim.
0 ‘simlik  ozuqalari  tarkibida  ortiqcha  m oddalar  uchraydi  va 
odatda 
ular 
uglevodlardan 
ajramagan 
holda 
o ‘rganiladi. 
Ular 
organizmda  qiyin  hazm  boMadi,  lekin  organizm   uchun  muhim  roi 
o ‘ynab,  ichaklar  ish  faoliyatiga  ijobiy  tasir  ko ‘rsatadi,  miya  faoliyati  va 
qon  bilan  ta ’minlash  ishlarini  yaxshilaydi.  Fiziologlar  va  dietologlarni 
fikricha,  inson  uchun  bir  kunda  5—15g tuz  yetarlidir.  B a’zilar  esa  tuzni 
faqat bug‘doy mahsulotlari va sabzavotlardan  olish m um kin va bu  odam 
organizmini faoliyati uchun yetarli (2  g)  deydilar.
Iste’mol  qilingan  ovqatning  quvvati  kuchli  b o iis h i  kerak.  U 
hamisha  m e’yorida  iste’mol  qilinishi  kerak.  Aks  holda,  ovqat  hazm 
qiladigan  a ’zolarni  ishi  qiyinlashadi,  natijada  ovqat  yaxshi  hazm 
bo‘lmaydi,  kishini  uyqu  bosib,  ish  faoliyati  susayadi,  b a ’zan  miyada 
tormozlanish hollari ro ‘y  beradi.  Shuning uchun bir kunda kamida  3 - 4  
marotaba ovqatlanish kerak.
Suv  ham  tirik  organizmda  biokimyoviy  jarayonlarni  amalga 
oshirish  uchun  muhim  rol  o ‘ynaydi.  Suvsiz  hayot  b o ‘lmaydi, 
deyilishining boisi ham shundadir.
0 ‘zbekiston  hududida  iqlimning  juda  issiq  b o ‘lgani  sababli 
0 ‘zbekiston  xalqlari  kun  b o ‘yi  suv  ichadilar,  ishtahalari  yaxshi 
bo‘lmaydi.  Salqin  tushgach  esa,  ishtaha  paydo  b o ‘lib,  ular  kuchli  va 
to ‘yimli  ovqat  iste’mol  qiladilar.  Ta’diqodlar  shuni  k o ‘rsatadiki, 
0 ‘zbekiston  xalqlarining  kechki  taomi  kuchli  b o ‘lishiga  qaramasdan  u 
yaxshi  hazm  bo‘ladi,  ularning  uyqulari  yaxshi,  o ‘zlarini  so g‘lom  his 
qiladilar.
Hazm  b o ‘lmagan  ovqat  odamga  zarardir.  Bu  haqda  o ‘rta 
asrlarda  yashab  o‘tgan  suriyalik  tabib  Abul  Faroj  fikrini  eslab  o ‘tmoq 
o‘rinli:  «Hazm  b o im a y   qolgan  ovqat,  uni  yegan  odam ni  yeydi». 
Mutaxassislar  sabzavotlarni  xom  iste’mol  qilish,  uni  qovurib  yoki 
qaynatib yeyishdan k o ‘ra foydaliroqdir,  deb hisoblaydilar.
Ovqatlanishdan  oldin  qo‘lni  yuvish  ko ‘pgina  kasalliklarning 
oldini  oladi.  Ovqatlanish  madaniyati  kayflyatni  yaxshilaydi,  ish


faoliyatini  kuchaytiradi.  M a’iumki,  meva  va  barcha  sabzavot  turlari 
organizm da  ishqorlarni  ko‘paytiradi.  Go‘sht,  tuxum,  sut  mahsulotlari, 
q o ra   non esa  kislotani  oshiradi.  B a ’zi  olimlar u ozuqa mahsulotlarini  bir 
v a  bir  necha  marta  ist’emol  qilishni  (kun  va  haftada)  tavsiya  etishadi. 
0 ‘tkazilgan  tadqiqotlar  g o ‘sht  va  sabzavot  qaynatmasi  foydadan  holi 
em asligini va organizmda yaxshi  hazm  bo‘lishini  ko’rsatdi.
Keyingi  vaqtda  odam lar  ochlik  bilan  davolanishga  k o ‘p  e’tibor 
bermoqdalar.  Ushbu  jarayon  mutaxassis  nazoratida  bo‘lishi  kerak. 
O c h lik   bilan  davolashga  o ‘rta  asrlarda  Gippokrat  ham  e ’tibor  bergan: 
«Tozalanm agan  tana  a ’zolarini  qancha  oziqlantirmagin,  unga  shuncha 
k o 'p   zarar yetkazasan»,- degan.  Yoshi  katta kishilar ro‘za tutish vaqtida 
o ‘zlarini  tetik  his  qiladilar,  o ‘rta  yoshdagilar  qiynaladilar,  yosh  bolalar 
esa  ju d a  ham  qiynaladilar.  Bu  ularning  ish  faoliyatiga  va  tinimsiz 
harakatiga bog‘liqdir.
Ming  yillar  davom ida  hindistonlik  yoglar  va  ruhoniylar  tog‘ 
havosidan  nafas  olishni  bir  m arom ga  yo‘naltirish  va  organizmni  och 
qoldirib  davolash usularidan keng foydalanib  kelganlar.  Bu ularga odam 
organizm ining 
kuch-quw ati 
va 
uning 
ichki 
imkoniyatlarini 
takom illashtirishga  yordam   bergan.  Odamning  million  yillar  davomida 
shakllangan biologik tabiati  o‘zining  ijtimoiy  faolligiga uzviy-garmonik 
b o g ‘liq bo‘lsa,  uning sog'ligiga foydadir.
Ajdodlarimiz  o‘z  o ‘ljalarini  izlaganlar,  tutish  uchun  uni 
quvlaganlar o‘zlarini  him oya qilish uchun esa  kurashganlar,  qochganlar, 
yashiringanlar,  daraxtlarga  chiqa  bilganlar.  E ’tibor  bering,  har  ikki 
holda  ham  ular  doimo  harakatda  bo‘lishgan.  Fan  va  texnikaning 
rivojlanishi  tufayli  esa  biz  yanada  k o ‘proq  inson  tabiatiga  zid  bo‘lgan 
kam   harakatlikka duchor bo‘lmoqdamiz.  Lekin inson murakkab ruhiy va 
fikrlash  qobiliyatiga  ega jonzotdir.  Jismoniy  mashqlar  bilan  muntazam 
shug'ullanib  borish  asab  tizimini,  odam  ruhiyatini  ortiqcha  «yuk»dan 
xalos 
qiladi,  umum an  organizm ning  faoliyatini  yaxshilash, 
ish 
samaradorligini  oshirishga  xizm at  qiladi.  Mehnatdan  keyingi  toliqishni 
qism an  bo‘lsa  ham  yengillatish,  oila  va  do‘stlar  orasida  muomalani 
saqlash, yangi va sodiq d o ‘stlar topish uchun ham zaruriat tug‘diradi.

Download 6,06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   160




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish