Жисмоний маданият назарияси ва услубиёти кафедраси жисмоний маданият назарияси ва методикаси

4. Тушлик танаффус вақтида жисмоний тарбия
Тушлик танаффус пайтида фақат пассив дам олишгина эмас, балки ҳаёт тонусини ва кайфиятни кўтариш ҳамда ишлаб чиқариш ритмига тезроқ киришиш мақсадида дам олиш, тикланиш жараёнларини фаоллаштириш мақсадга мувофиқдир. Бунинг учун қуйидаги машқ мажмуалари қўлланилади: спортча юриш, спорт ўйинлари ва мустақил машғулотларнинг бошқа айрим шакллари. Бу воситаларни қўллаш тушлик танаффус узоқ давом етиб, овқатланиш қисқа вақт талаб қиладиган ҳолларда ўзини оқлайди.
Мажмуа секин сур'атда чуқур нафас олиш ва катта мушак гуруҳларини бўшаштириш орқали бажариладиган 5-6 машқдан иборат. Бу машқлар тинч, пассив дам олишдан кейин иш бошланишидан 5-10 дақиқа олдинроқ қулай ҳолатда 3-4 дақиқа давомида бажарилади.
Спортча юриш аввалига секин, кейинчалик эса ўртача сур'атда бажарилади. Шуғулланувчилар нафас олишга алоҳида эътибор қаратишлари лозим. Юришнинг давомийлиги – 10-20 дақиқа. Тушлик танаффус пайтида йэнгил спорт ўйинларини (бадминтон, стол тенниси) ўйнаш фақат хизматчилардаги тикланиш жараёнларигагина ижобий таъсир кўрсатиб қолмай, балки уларда ижобий ҳиссиётлар ва яхши кайфият пайдо бўлишига ҳам хизмат қилади. Бундай ўйинларда жисмоний ва асабий юкламаларни чарчаш аломатлари пайдо бўлишига йўл қўймайдиган ҳолатда меъёрлаш керак. Ўйинларнинг давомийлиги 15-20 дақиқадан ошмаслиги ҳамда улар иш бошланишидан 5-10 дақиқа олдинроқ тугатилиши керак. Бундан кейин 2-4 дақиқа давомида хотиржамлик билан юриш ва катта мушакларни бўшаштириш орқали бир неча нафас олиш машқларини бажариш мақсадга мувофиқ. йэнгил спорт ўйинларини ақлий меҳнат қилувчи хизматчиларнинг тушлик танаффусига киритиш тавсия етилади.
Шунингдек, тушлик танаффус пайтида айрим мустақил жисмоний тарбия тадбирлари: ўз-ўзини уқалаш, сув муолажалари, аутотренинглар ҳам қўлланади. Ишлаб чиқариш шароитларида ўз-ўзини уқалаш айрим органлар (қўллар, оёқлар, гавда) иш қобилиятини умумий тиклаш воситаси сифатида, шунингдек, меҳнатнинг ноқулай таъсирлари олдини олиш мақсадларида қўлланади.Ўз-ўзини уқалаш, одатда, бевосита иш жойида амалга оширилади, бироқ махсус саломатлик хоналарида ҳам ташкил этилиши мумкин. Бундай хоналарда, шунингдек, физиотерапия ва сув муолажалари ҳам таклиф этилиши мумкин.