Jar o’quv markazi biologiya – 1

Variant – 29 BIOLOGIYA
1.Quyidagi BamHI (a),EcoRI(b),HaeIII(c) nechtadan kuchsiz bog’larni uzadi.?

A) a-10, b-8, c-6. B) a-8, b-10, c-2

C) a-10, b-8, c-2. D) a-10,b-8, c-0
2.Tabiatni tarixiy taraqqiyotni etirof etmagan (a), tabiatni obyektiv borligiga ishongan (b) olim(lar) aniqlang.?

A) a-Beruniy, b-Ibn Sino, B) a-Lamark, b- Ibn sino,

C) a-Beruniy, b-Lamark C) a-Lamark, b-Kyuve.
3.Qaysi olim hayvonlarni sinf va turlarga (a) sinf va pog`onalarga (b) tiplarga (c) ajratgan?

A.a-Linney; b-Lamark; c-Kyuve

B.a-Lamark; b-Kyuve; c-Linney

C.a-Kyuve; b-Linney; c-Lamark

D.a-Arastu; b-Lamark; c-Kyuve
4. Zubturumga xos belgilarni ko`rsating?

1) o`troq gulli; 2) to`pguli oqqayinikiga o`xshash;

3) to`pgulining gulpoyasi osilgan; 4) avtoxor; 5) genarativ organidan dori tayyorlanadi; 6) gulpoyasi qisqa; 7) gidroxor.

A.1,6,7 B.2,3,4 C.7,1,2, D.1,6,2,

5.K.D.Belyayev tajribasida olingan tulkilarda o’zgargan morfologik(a) fiziologik(b) belgilarni ajrating 1)odamga tez o’rganadi 2)dumi gajak bo’ladi 3)dekabr-yanvar oylarida urchiydi 4)quloq suprasi osilgan bo’ladi 5)erkalaganda xursand bo’ladi 6)mart-aprel oylarida urchiydi 7)quloq suorasi tik bo’ladi

A) a-2,4 b-3,6 B) a-2,6 b-1,3,5

C) a-3,6,7 b-2.4 D) a-1.4.7 b-1.2.5.6
6.Evolutsiyada vaqt asosiy omil ekanligi (a) organizmlarni takaomillashishga ichki intilishilishi (a) qaysi olim (lar) e`tirof etgan?

A.a-Darvin; b-Lamark B.a-Lamark; b-Kyuve

C.a,b- Lamark D.a-Darvin; b-Kyuve
7. Qaysi javobda lishaynik tarkibida uchraydigan

polisaxarid (I), disaxarid (II) va monosaxarid (III) lar to'g'ri

ko'rsatilgan?

a) amilaza; b) xitin; c) lixenin; d) saxaroza; e) riboza;

f) dezoksiriboza

A) I - b, c; 11 - d; III - e, f В) I- a, b; II - f; III - d, e

C) I - a, b, с; II - d; III - f D ) I - b, с; II - a; III - e
8. Noto'g'ri rna’lumotlarni aniqlang.

1) bo'g'imoyoqlilar tipi qisqichbaqasimonlar,

o'rgimchaksirnonlar va hasharotlar sinflariga bo'linadi;

2) bo'g'imoyoqlilar mollyuskalardan kelib chiqqan;

3) hasharotlar va qisqichbaqasimonlarning tanasi bosh,

ko'krak va qorin bo'limlaridan iborat; 4) o'rgimchaklarda

mo'ylov bo'lrnaydi; 5) qisqichbaqasimonlarda bir juft,

hasharotlarda ikki juft mo'ylovi bor; 6) o'rgimchak va

chayonlarda sakkizta, qandala va burgada uch juft oyog'i bor.

A) I, 2, 6' В) 1 , 4, 6 C) 3, 4, 5 D) 2, 3, 5

9. Sog'lom odam jigarining o‘t suyuqligi haqidagi to‘g‘ri fikrni aniqlang.

1 ) vegetativ nerv sistemasi faoliyati orqali ishlab chiqarilishi boshqariladi; 2) o't suyuqligi moddalar almashinuvinirxg dastlabki bosqichida qatnashadi; 3) jigarda bir kecha-kunduzda 1200-1500 ml o ‘t suyuqligi ishlab chiqarilib, oshqozonga quyiladi; 4) o't suyuqligi organizmda yog‘ almashinuvida ishtirok etadi; 5) tashqi rnuhit harorati ko'tarilganda o't suyuqligi ishlab chiqarilishi kuchayadi; 6) gemoglobinning yemirilishidan hosil bo'lgan gem moddasi o't suyuqligi hosil bo'lishida qatnashadi; 7) jigar hujayralari yallig'langanda o't suyuqligining o'n ikki barmoqli ichakdan qonga so'rilishi odamning ko'zi va terisi sarg'ayishiga sabab bo'ladi

A) 1, 5, 7 B) 2, 3, 7 C) 2, 4, 6 D) 1 , 4, 5

10. Quyidagilardan miopiya uchun xos bo’lgan xususiyatni aniqlang.?

l.asosan tug’ma bo’ladi 2.ko'pincha yoshlarda uchraydi 3.kо’pincha yosh o’tgan sari yuzaga keladi4.gavhar bilan bog’liq kasallik 5.ko'zning optik qismi bilan bog'liq kasallik 6.do’nglik ortib ketishi hisobiga yuzaga keladi 7.uzoqdagi buyumlarni tasviri to’r pardadan oldinroqqa tushadi 8.yaqindagi buyumlarni tasviri to’r pardadan orqaroqqa tushadi 9.ko'zning retseptori bilan bog'lik kasallik l0.uzoqdagi buyumlarni tasviri to'r parda dan orqaroqqa tushadi 11.yaqin dagi buyumlarni tasviri to’r pardadan oldinroqqa tushadi

A) 1,4,8,6 B) 2,5,11,6 C) 10,4,2,1,9 D) 5,2,7,6

11. Bir necha mol glyukoza to'liq va toliqsiz parchalanishi hisobiga mitoxondriyada 5040 kj energiya ATF ga bog'langan.Shu jarayon natijasida issiqlik sifatida taralib ketgan energiyaning 21 % sitoplazmadan tarqalgan bo'lsa u holda parchalanmay qolgan sut kislotasi to'liq parchalanishi uchun zarur bo’lgan kislorod miqdorini aniqlang.

A) 30 B) 33 C) 36 D) 21

12. Yo’sinlarning sporali o'simliklarga o’xshash xususiyatini belgilang

1) rizoidlarning bo’lmasligi 2) ildiz bo’lmasligi 3) hayotida jinsiy bo’g’in ustunlik qiladi 4) arxegoniy va anteridiy mavjud 5) jinsiy va jinssiz bo’g’in gallanadi 6) zigota hosil qiladi

A) 4,5,6 B) 2,3 C) 1,5 D) 3,4,6
13. Bolalarda immunitet yetishmasligi qonda y-globulin sintezlanmasligi oqibatida vujudga keladi. Bu kasallik agammaglobulinemiya deb nomlanadi. Ushbu kasallikni keltirib chiqaruvchi genning bir turi autosomada, ikkinchi turi jinsiy X xromosomada joylashgan. Kasallik belgisi ikkala holda ham retsessiv irsiylanadi. Оnа ikki belgi bo'yicha geterozigotali, ota sog'lom va uning avlodlarida kasallik kuzatilmagan bo'lsa, tug’ilgan farzandlarning necha foizi 1-belgi bo’yicha geterozigotali bo’ladi?

A) 100 B) 25 С) 50 D) 75

14. Eshitish (a), vestibular (b), harakat(c) teri (d) analizatorining periferik qismi qayerda joylashgan?

1)ichki quloq 2)chig’anoq 3)derma 4)bosh miya kata yarimsharlar po’stlog’I 5)bo’g’imlar 6)yarimdoira kanalchalar 7)epiderma

A)a-1b-1c-3d-3 B)a-2b-6 c-3d-7 C)a-1b-3c-6d-3 D)a-2b-6c-4d-7
15. Olma mevaxo'ri uchun xos bo'lmagan ma’lumotlarni aniqlang.

1) litofag; 2) entomofag; 3) ajdodi halqali chuvalchangga o'xshaydi;

4) ikkilamchi konsument; 5) g'umbaklik davri yo‘q; 6) voyaga yetgan

individda og'iz apparati pastki lab va pastki jag'ning o'zgarishidan hosil

bo'lgan; 7) oldingi qanoti uzun va ensiz; 8) tullab rivojlanadi;

9) lichinkasining hayot kechirishi voyaga yetganlariga o'xshaydi

A) 1, 5, 8 B) 2, 4, 6 C) 4, 7, 9 D) 2, 3, 7
16. Organizmlarning morfologik mezoniga berilgan noto'g'ri

ta’riflar ko'rsatilgan javobni aniqlang.

1) kavsh qaytarmaydigan juft tuyoqlilarning oyoqlari va

bo'yni kalta bo'ladi; 2) gulmoyi tanasining orqa tomonida

ikkita suzgichi bo'ladi; 3) oddiy na’matakning gullari och

pushti rangda, barglari juft patsimon bo'ladi; 4) Afrika

tuyaqushi erkagining rangi yer rangida bo'lib, uzoqdan

ko'zga tashlanmaydi; 5) baqachanoqning chig'anag'i

tuxumsimon, uzunligi 10-15 sm, oldingi tomoni to'mtoq

bo'ladi; 6) suv qaxoqchisining gullari to'pgulda joylashgan,

ildizining uzunligi 20-30 sm ga yetadi

A) 1, 2, 5 B) 3, 4, 6 С) 1, 2, 6 D) 3, 4, 5

17.800 ta birlamchi spermatazoidlar meyoz va mitoz bo’lingandan so’ng hosil bo’lgan spermalarning 20% i qo’sh urug’lanishda qatnashdi. Tuxum hujayra bilan qo’shilgan spermalar sonini aniqlang.

A) 1280 B) 640 C) 6400 D) 2560

18. Qaysi javobda bir turkumga oid bo'lmagan hayvonlar to'g'ri keltirilgan.

1) zubr va begemot; 2) karkidon va s uv ayg'iri; 3) g'izol va

jirafa; 4) xongul va Prjevalskiy oti; 5) go'ngqarg'a va ko'k

kaptar; 6) yaguar va korsak; 7) arixo'r qush va miqqiy;

8) olaqo'zan va yumronqoziq; 9) latcha va ilvirs; 10) sug'ur

va nulriya

A) 2, 5, 8, 9, В) 1 , 4, 7, 10 C) 2, 4, 5, 8 D) 3, 6, 5, 9
19. Mutatsion (a) va modifikatsion o‘zgaruvchanlikka (b) xos xususiyatlami aniqlang..

1) oraliq formalarsiz paydo bo‘ladi; 2) sifat jihatidan farq qiladi- gan o‘zgaruvchanlik; 3) irsiylanish xususiyatiga ega; 4) o‘zgarish lar guruhli xarakterga ega; 5) irsiylanadigan o‘zgaruvchanlik; 6) har xil yo‘nalishli bo‘ladi; 7) namoyon boiish xatakteriga ko‘ra dominant va retsessiv boiadi; 8) o'zgarishlar tashqi muhit Mutatsion (a) va modifikatsion o‘zgaruvchanlikka (b) xos xususiyatlami ta’siriga bog‘liq; 9) o‘zgaruvchaniik chegaralari genotip bilan aniqlanadi; 10) o'zgarishlar bir xil yo‘nalishda boiishiga qaramay, namoyon boiish darajasi har xil organizmlarda turlicha bo‘ladi.

1. 
   a-2, 6, 7, 8; b-1, 3, 4,10 B)a-1,4, 6, 7, 8; b-2, 3, 8, 9, 10
   

C) a-1, 2, 6, 8; b-4, 8, 9, 10 D)a-1, 2, 5,7, 9; b-3,4, 6,8
20. Tasmasimon (a) va lovjyasimon (b) buyrakka ega bo'lgan suv muhitida yashovchi organizmlarni belgilang.?

1) tok shillig'i 2) midiya 3) yalong’och shilliq 4) kichik shilliq

5) mindano 6) sargan 7) O'rta Osiyo toshbaqasi 8) oqbiqin delfin 9) kashalot 10) silovsin

A) a - 4.5; b-8.10 B) a - 2,3,4.6; b - 8,9.10

C) a - 3,4,5,6; b-8,9 D) a - 1.3,7; b – 10
21. Rekombinativ o’zgaruvchanlik tegishli javoblarni belgilang.

1) suvi serob va suvi kam tuproqda o’sgan o’simliklarning turlicha bo’lishi 2) krossingover 3) gomologik xromosomalarni tasodifiy tarqalishi 4) organizm yoshi bilan bog’liq ro’yobga chiqadigan o’zgarishlar 5) organizm yashovchanligini pasaytirib, ayrim hollarda o’limga olib keladigan o’zgarishlar 6) turli xil genotipli organizmlarni chatshtirishdan hosil bo’ladigan o’zgarishlar

A) 3,2 B) 5,3,6 C) 2,5 D) 1,4
22. Odamda sut tishlari soniga teng bo’lgan doimiy tishlar (a) va suyaklarni (b) belgilang.

A) katta oziq, qoziq, pastki jag’dagi kichik oziq;b-kurak, ko’krak umurtqasi

B) qoziq, kichik oziq, kurak; b-ko’krak umurtqasi, bo’yin umurtqasi,to’sh

C) kichik oziq, katta oziq; b-to’sh, yelka, bitta qo’ldagi barmoqlar

D) miya qutisi, to’sh; b-ko’krak qafasi
23.Odam buyragi tuzilishi va faoliyatiga tegishli belgilarni aniqlang.

1) buyrak to’qimasi po’st va mag’iz qavatidan iborat 2) buyrak to’qimasi murakkab mikroskopik tuzilishga ega nefronlardan tashkil topgan 3) birlamchi siydik tarkibida eritrosit va trombosit bor 4) ikkilamchi siydik tarkibida qonning shaklli elementlari mavjud emas 5) moddalar almashinuvining ikkinchi bosqichida ishtirok etadi 6) moddalar almashinuvining uchinchi bosqichida ishtirok etadi 7) birlamchi siydik tarkibida plazma oqsillari bor

8) buyrak to’qimasining mag’iz qismi qoramtir 9) filtratsiya yo’li bilan hosil bo’lgan siydik siydik yo'li orqali siydik pufagiga uzluksiz quyilib turadi 10) ADG kalavasimon kanalchalar devoriga ta’sir etib, reabsorbsiya jarayonini kuchaytiradi

A) 2,4,6,10 B) 1,2,3,5,6 C) 2,4,5,8 D) 7,9,6,2

24. Yo’sinlar bo’limiga xos belgilarni juftlang

1) arxegoniy va anteridiyga ega 2) jinsiy bo’g’in ustunlik qiladi

3) jinsiy vs jinssiz bo’g’in gallanadi 4) spermatozoidi 2 xivchinli

5) spermatozoidi ko’p xivchinli 6) sporalari boshoqda hosil bo’ladi 7) sporalari ko’sakda yetiladi 8) spora sorusda rivojlanadi 9) tropik va subtropik mintaqalarda daraxtsimon vakillari uchraydi 10) erkak va urg’ochi o’simta farqlanadi 11) bahorgi va yozgi poya hosil qiladi

12) yuraksimon o’simtaga ega 13) ildiz va o’tkazuvchi sistemasi yo’q 14) ildizpoyali ko’p yillik o’t

A) 1,2,3,4,7,13 B) 1,3,5,6,10,11,14

C) 1,3,5,8,9,12,14 D)2,4,6,10,12,13
25. Quyidagi keltirilgan olimlarning yaratgan kashfiyotlari bilan juftlang. 1)Tuort 2)Joshua 3)D’Errel 4)Griffit 5)Ester Lederberg 6)Lui Paster a)bakteriyalrda genlar mutatsiyasining o’z o’zidan sodir bo’lishi b)bakteriyalarda irsiyat mavjudligi c)bir organizm irsiy molekulasi bo’lagining ikkinchi organizm irsiy molekulasi tarkibiga birikishi d)faglarning zaralangan bakteriyalar ichida o’z o’zidan ko’payib, ularni nobud qilishi mumkunligi

A)a-1,3 b-6 c-4 d-2,5 B)a-2,5 b-4 c-6 d-1,3

C)a-1,3 b-4 c-6 d-2,5 D)a-2,5b-6 c-4 d-1,3
26. Orqa miyaning bo’yin qismiga xos belgilarni ko’rsating?

1) yuz muskullarini harakatini boshqaruvchi nerv markazlari joylashgan 2) diafragma harakatini boshqaradigan markaz

3) parasimpatik nerv markazlari joylashgan 4) undan adashgan nerv chiqadi va ichki organlarga boradi 5) simpatik nerv sistemasining markazlari joylashgan 6) bosh muskullarining harakatlanish funksiyasini ta’minlaydi 7) qovurg’alararo muskullar ishini boshqaradi 8) yulduzsimon, duksimon hujayralar uchraydi 9) ichki qavati kulrang moddadan iborat 10) tikuvchi muskul ishini boshqaradi

A) 2,6,9 B) 5,9,8 C) 1,4,2 D) 3,10,7

27. Ikki boshli (a),uch boshli (b),to’g’ri (c) va aylana (d) muskullar tananing qaysi qismida uchramaydi 1)yelka 2)bilak 3)bosh 4)ko’z 5)qorin 6)orqa 7)ko’krak qafasi 8)son 9)boldir 10) qorin

A)a-2,3,4,5,6,7,8,9,10 ;b-1,2,3,4,5,6,7,8,10; c-1,2,3,4,5,6,7,9,10 ;

d-1,2,5,6,7,8,9,10

B)a-2,3,4,5,6,7,9,10 ;b-,2,3,4,5,6,7,8,9,10; c- 1,2,3,5,6,7,9;

d-1,2,5,6,7,8,9,10

C) a-2,3,4,5,6,7,9,10; b-1,2,3,4,5,6,7,8,10; c- 1,2,3,5,6;

d-1,2,5,6,7,8

D)a-2,3,4,5,6,7,8,9,10; b-2,3,4,5,6,7,8,10 c-1,2,3,6,7,9;

28. Dilnoza bir kecha kunduzgi ovqat tarkibida 450 g uglevod,

100 g oqsil, 110 g yog’, 5-6 g tuz va 2,5 kg suv iste’mol qilishi kerak. Agar uning tana massasi 49 kg ni tashkil etsa, asosiy moddalar almashinuvini ta’minlashga sarflangan energiya miqdorini (kkal) hisoblang.

A) 2102 B) 1176 C) 3278 D) 2255
29. Abrorning ovqat ratsionida oqsil, yog va uglevodning umumiy miqdori 700 g bo‘lib, oqsildan ajralgan energiya 410 kkal ni tashkil etadi. Agar ovqat tarkibidagi yog‘dan hosil bo‘lgan energiya oqsilning parchalanishidan hosil bo'lgan energiyadan 520 kkal ga ko‘p bo‘lsa, bir kecha-kunduzda hosil bo‘lgan jami energiyaning qanchasi (kkal) ertalabki ovqatlanishdan hosil bo'lgan? (Ratsional ovqatlanishning yuqori foiziga amal qilingan)

A) 1017 B) 1356 C) 678 D) 508,5

30.Olchaga nisbatan 3 barobar ko’p xromasomaga ega o’simlikning mitoz sikli interfazadan so’ng mikronaychalar sonini aniqlang.

A) 54 B) 108 C) 0 D) 27