Jar o’quv markazi biologiya – 1

D	G
L
Zig’ir	Andiz	Sarsazan

JAVOBLAR	D	G	L
A	Kanop	Qamish	Shuvoq
B	Yeryong’oq	Izen	Uchqat
C	Baliqko’z	Zirk	Sarv
D	Qalampir	Limon	Teresken

28. Oshqozoni to'rt (a), bir (b), ikki (c) bo'lmali umurtqali hayvonlarni aniqlang.

1) langust; 2) karkidon; 3) maral:4) moyqut: 5) kuropatka: 6) qisqichbaqa;7) arxar; 8) tapir; 9) jirafa;

10) qulon

A) a-5, 7, 9,10; b-2, 3, 8; c-1, 4

B) a-3, 9; b-2, 8, 10; c-4, 5

C) a-3, 7, 9; b-8, 10; c-1, 4, 5, 6

D) a-3, 7, 9; b-2, 8; c-4, 6
29. Kalla skeletida 2 tadan joylashgan suyaklarni belgilang.

A) tepa-yuqori jag’ B) chakka-pastki jag’

C) tepa va chakka D) ensa va tepa
30. Tasqara tanasining qaysi qismlarida O₂ gazining konsentratsiyasi past bo’ladi

1) o’ng bo’lmachadigi qon tarkibida 2) o’ng bo’lmachaga keluvchi vena qon tomirida

3) chap bo’lmachaga keluvchi vena qon tomirida 4) miyyadan qon olib ketuvchi qon tomirida

5) kichik qon aylanish doirasining arteriya qon tomirida 6) chap qorinchadagi qon tarkibida 7) tana muskullariga qon olib boruvchi arteriya qon tomirlarida

A) 1,4,5 B) 3,6,7 C) 2,4,7 D) 3,5,6

BIOLOGIYA – 17
1. DNK molekulasi qaysi xususiyatlari bilan RNKdan

farqlanmaydi?

1) reduplikatsiyalanadi; 2) nukleoproteinlar hisoblanadi;

3) matritsali sintez reaksiyalarida ishtirok etadi; 4) irsiy

axborot saqlaydi; 5) mitoxondriya tarkibiga kiradi;

6) plazmidalar tarkibida uchraydi

A) 1, 2 В) 3, 4 C) 5, 6 D) 1, 3
2. No’xat mikrosporasi mitoz bo’linishining anafaza davrida

mutatsiya natijasida ikkita nogomologik xromosomalarning

mustaqil xromatidalari har xil qutbga tarqalmay, bir qutbga

o’tsa va shu qutbdan vegetativ hujayra shakllansa, hosil

bo’lgan spermiylarning har birida (I) va spermiy bilan normal

no’xat tuxum hujayrasi qo’shilishidan hosil bo’lgan

murtakdagi (II) xromosomalar soni nechtadan bo’ladi?

A) I- 10; II- 12 B) I- 7; II- 14

C) I- 6; II- 13 D) I- 5; II- 12
3. Doni sariq va tekis, qizil gulli, genotipi trigeterozigota no’xat

o’simligini tahliliy chatishtirish natijasida hosil bo’lgan

avlodning necha foizida doni sariq va tekis bo’ladi?

A) 25 B) 12,5 C) 37,5 D) 50

4. Elektron mikroskop yordamidagina ko’rinadigan tuzilmalarni

aniqlang.

1) baqa tuxum hujayrasi; 2) o’simlik hujayrasi yadrosi;

3) virus; 4) ribosoma; 5) amyoba hujayrasi; 6) sitoskelet;

7) qon eritrotsitlari.

A) 2, 5, 6 B) 2, 4, 7 C) 1, 3, 6 D) 3, 4, 6

5. Oldingi qanotlari uzun va ensiz, orqa qanotlari yelpig’ichga

o’xshab taxlanib turadigan hasharotlar ko’rsatilmagan javobni

toping.

1) to’shak qandalasi; 2) temirchak; 3) pashsha; 4) chirildoq;

5) chigirtka; 6) chivin

A) 1, 4, 6 В) 2, 4, 5 C) 1, 3, 6 D) 2, 3, 5

6. O’zbekistonda iqlimlashtirilgan baliq turkumi va uning

vakillari to’g’ri ko’rsatilgan javobni belgilang.

A) losossimonlar turkumi — oq amur, ilonbosh

B) karpsimonlar turkumi — zog’ora, laqqa

C) Bakra baliqlar turkumi — qilquyruq, gulmoy

D) karpsimonlar turkumi — xumbosh, oq amur

7. Qo’y zotlari orasida uzun quloqqa ega bo’lgan organizmlar

bilan birgalikda ayrim hollarda, umuman quloq suprasiga ega

bo’lmagan individlar ham uchraydi. Quloq suprasi uzun

qo’ylar o’zaro chatishtirilganda hamda quloq suprasiga ega

bo’lmagan organizmlar o’zaro chatishtirilganda xuddi ota-ona

organizmlarga o’xshagan qo’zichoqlar paydo bo’ladi. Qulog’i

uzun qo’ylar quloq suprasiga ega bo’lmagan organizmlar bilan

chatishtirilganda quloq suprasi kalta qo’zichoqlar tug’ilgan.

Kalta quloqli qo’ylar o’zaro (a) va quloq suprasiga ega

bo’lmagan organizmlar bilan (b) chatishtirilishidan qanday

qo’zichoqlar tug’ilishi ehtimolligini aniqlang.

A) a - 25% quloq suprasi uzun, 50% quloq suprasi kalta, 25%

quloq suprasiga ega bo’lmagan; b - 50% kalta quloq

suprasiga ega, 50% uzun quloq suprasiga ega

B) a - 25% uzun quloqli, 50% quloq suprasiga ega, 25% quloq

suprasi yo’q; b - 50% quloq suprasi kalta; 50% quloq

suprasiga ega bo’lmagan

C) a - 50% qulog’i kalta, 50% quloq suprasiga ega

bo’lmagan; b - 50% kalta quloqli, 50% uzun quloqli

D) a - 50% Kalta quloq suprasiga ega, 50% uzun quloq

suprasiga ega; b - 50% kalta quloq suprasiga ega, 50%

quloq suprasiga ega bo’lmagan

8. Faqat issiq qonli hayvonlarga mos keluvchi ma‘lumotlar qaysi

javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?

1) yuragida ikkita bo’lma va ikkita qorincha bo‘lishi;

2) eshitish organining ichki, o‘rta, tashqi bo‘limlardan

iboratligi; 3) nafas olishida diafragmaning ishtirok etishi;

4) siydik yo‘linining qovuqqa tutashganligi; 5) oziqning hazm

bo‘lmagan qismi yo‘g‘on ichak, to‘g‘ri ichak, anal teshigi

ketama-ketligida tashqariga chiqib ketishi; 6) o‘pka orqali

nafas olishi; 7) miyachasining kuchli rivojlanganligi;

8) ko‘krak qafasining rivojlanganligi

A) 3, 5 B) 2, 4 C) 6, 8 D) 1, 7

9. Gulkosachabarglari soni, gultojibarglari soniga teng

o‘simliklarni aniqlang.

A) handalak, kamxastak, tirnoqgul, o‘sma

B) ismaloq, pomidor, qozonyuvgich, kamxastak

C) olxo‘ri, kartoshka, bodring, oloy xiyoli

D) malina, dorivor gulxayri, qirmizi, tamaki

10. Tovuq va xo‘rozlar patining chipor rangda bo‘lishi (B) qora

bo‘lishi (b) ustidan, toj shaklining gulsimon bo‘lishi (A) oddiy

(a) bo‘lishi ustidan to‘liq dominantlik qiladi. Pat rangini

yuzaga chiqaruvchi genlar jinsiy X, toj shaklini belgilovchi

genlar autosoma xromosomada joylashgan. Digeterozigotali

xo‘roz va gulsimon tojli, qora patli aX^b gametalari yashovchan

bo‘lmagan tovuqlar (faqat urg‘ochilarida aX^b gametalari

yashovchan emas) chatishtirilishidan jo‘ja olinganligini

hisobga olib quyidagilarni aniqlang.

a) chatishtirishdan olingan jo‘jalarning fenotipik nisbatini;

b) chatishtirishdan olingan oddiy tojli qora rangli jo‘jalarning

genotiplarini

A) a - 5 (gulsimon tojli chipor) : 5 (gulsimon tojli qora) : 1

(oddiy tojli chipor) : 1 (oddiy tojli qora); b - aaXbY

B) a - 5 (gulsimon tojli chipor) : 2 (oddiy tojli qora) : 5

(gulsimon tojli qora) : 1 (oddiy tojli chipor); b - aaXbY ;

C) a - 7 (gulsimon tojli chipor) : 1 (oddiy tojli qora) : 5

(gulsimon tojli qora) : 1 (oddiy tojli chipor); b - aaXbXb;

aaXbY ;

D) a - 7 (gulsimon tojli chipor) : 1 (oddiy tojli qora) : 5

(gulsimon tojli qora) : 3 (oddiy tojli chipor); b - aaXbXb;

aaXbY ;
11. To‘g‘ri ma’lumot keltirilgan javobni aniqlang.

A) leyshmaniya xivchinlilar sinfi vakili bo‘lib, erkin yashaydi

B) tufelka xivchinlilar sinfi vakili hisoblanadi

C) nozema - geterotrof organizm

D) aktiniya - ayrim jinsli organizm
12. Nuqtalar o‘rniga mos javobni tanlang.

Qizilcha qo‘zg‘atuvchisida . . . bo‘ladi.

A) fosfat kislota qoldig‘i, mitoxondriya

B) guanin, silliq endoplazmatik to‘r

C) adenin, ribosoma D) sitozin, oqsil
13. Jigar hujayrasi tuzilmalari va ularda sodir bo‘ladigan

jarayonlar to‘g‘ri juftlangan javobni aniqlang.

1) ribosomaning shakllanishi; 2) translyatsiya; 3) r-RNK

sintezi; 4) ATF sintezi; 5) glikogen sintezi.

a) sitoplazma; b) yadrocha; c) silliq endoplazmatik to‘r;

d) ribosoma; e) mitoxondriya.

A) 1 - b, 2 - d, 3 - b, 4 - a, 5 - c

B) 1 - e, 2 - d, 3 - a, 4 - c, 5 - b

C) 1 - d, 2 - a, 3 - c, 4 - a, 5 - e

D) 1 - e, 2 - d, 3 - b, 4 - c, 5 - d

14. Otasi gemofiliya bo‘yicha sog‘, onasi esa gemofiliya bilan

kasal ayol somatik hujayrasining mitoz sikli G2 davrida h (I),

H (II) allellari sonini aniqlang.

A) I- 2; II- 4 B) I- 2; II- 2 C) I- 1; II- 0 D) I- 2; II- 1

15. Postembrional davri to‘g‘ri rivojlanish yo‘li bilan amalga

oshuvchi umurtqasiz organizmlarni aniqlang.

1) belyanka; 2) butli o‘rgimchak; 3) qoramol tasmasimon

chuvalchangi; 4) suvarak; 5) dreysena; 6) sariq chayon;

7) assidiya; 8) qoraqurt

A) 6, 8 B) 4, 5 C) 3, 7 D) 1, 2

16. Parasimpatik nerv sistemasi (a) va simpatik nerv sistemasi (b)

funksiyasini aniqlang.

A) a - bronxlarni toraytiradi, arterial bosimni oshiradi;

b - o‘pkalar ventilatsiyasini kuchaytiradi, siydik pufagi

muskullarini bo‘shashtiradi

B) a - yurak ishini tezlashtiradi, siydik ajralishni ko‘paytiradi;

b - me’da va ichaklarning harakatini susaytiradi, nafas

yo‘llari (bronxlar)ni kengaytiradi

C) a - o‘pkalar ventilatsiyasini kuchaytiradi, siydik qopi

muskullarini qisqartiradi; b - qon bosimini pasaytiradi,

arteriya qon tomirlarni toraytiradi

D) a - siydik ajralishini ko‘paytiradi, nafas yo‘llari

(bronxlar)ni toraytiradi; b - arteriya qon tomirlarni

toraytiradi, me’da va ichaklarning harakatini susaytiradi
17. Nazariy jihatdan o‘simliklardagi energetik almashinuvda 12

molekula glukoza to‘liq va to‘liqsiz parchalanganda 168

molekula ATF hosil bo‘ldi. To‘liqsiz parchalangan glukozani

xloroplastda sintezlash uchun qancha energiya kerak bo‘ladi?

A) 5760 B) 2880 C) 22400 D) 2800
18. Qo’ylarda junining kulrang bo’lishi (A) qora rang ustidan,

shoxliligi (B) shoxsizligi ustidan dominantlik qiladi. Bu genlar

turli autosomada joylashgan. Junining kulrang bo’lishini

ta’minlovchi gen gomozigota holatda embrionning o’limiga

sabab bo’ladi. Digetrozigota qo’yni kulrang shoxsiz qo’chqor

bilan chatishtirilishi natijasida tug’iladigan avlodlarning

fenotipini aniqlang.

A) 1 ta kulrang shoxli; 1 ta kulrang shoxsiz; 2 ta qora shoxli;

2ta qora shoxsiz

B) 3 ta kulrang shoxli; 3 ta kulrang shoxsiz; 1 ta qora shoxli;

1ta qora shoxsiz

C) 2 ta kulrang shoxli; 2 ta kulrang shoxsiz; 1 ta qora shoxli;

1ta qora shoxsiz

D) 3 ta kulrang shoxli; 3 ta kulrang shoxsiz; 2 ta qora shoxli;

19. Burchoqdoshlar oilasiga mansub nechta turkumga oid

o’simliklar keltirilgan?

1) qashqarbeda; 2) qora jusan; 3) oksitrops; 4) astragal;

5) shirinmiya; 6) yerbag’ir tugmachagul

A) 2 ta B) 4 ta C) 3 ta D) 5 ta

20. Qaysi digeterozigota formalar chatishtirilganda ikki xil

fenotipik guruhlar hosil bo’ladi.

A) pushti donli bug’doylar; oq patli tovuq va xo’rozlar

B) sariq junli sichqonlar

C) qizil gulli hushbo’y hidli no’xatlar

D) oq junli itlar; oq piyozboshli o’simliklar
21. Qaysi hayvonlar lichinkasi erkin, voyaga yetganida esa

o’troq hayot kechiradi?

A) gidra, qizil korall B) jigar qurti, gidra

C) assidiya, aureliya D) aktiniya, assidiya

22. Bug‘doyning diploid naviga xos xususiyatlarni aniqlang.

1) changida har biri 7 ta xromosomali 2 xil yadro bo‘ladi;

2) shoxlanmagan gulpoya hosil qiladi; 3) tarkibida albumin

oqsili mavjud; 4) murtak xaltasida 8 ta bir xil yadroli

hujayralar bo’ladi; 5) changida har biri 7 ta xromosomali 1 xil

yadro bo‘ladi; 6) tarkibida globulin oqsili mavjud;

7) arxeosporani hosil qiluvchi hujayrasida 14 ta xromosoma

bo‘ladi; 8) Nilson Ele shu o’simlikda poliploidiya hodisasini

o’rgangan; 9) shoxlangan gulpoya hosil qiladi;

10) arxeosporani hosil qiluvchi hujayrasida 7 ta xromosoma

bo‘ladi

A) 1, 3, 8, 9 B) 2, 4, 6, 10 C) 3, 5, 7, 9 D) 3, 4, 7, 8

23. Odamlarda qon guruhlarining eritrotsitlar tarkibidagi A, В

agglutinogenlar va rezus omilga ko’ra farqlanishini hisobga

olinsa, necha xil qon guruhi farqlanadi?

A) 4 B) 6 C) 8 D) 2

24. Ayrim jinsli gulga ega bo’lgan o’simliklar qatorini belgilang.

A) Turkiston ismalog’i, funariya, tol

B) makkajo’xori, bug’doy, terak

C) itqovun, gazanda, yong’oq

D) oqqayin, archa, tut
25. Baqa embrional rivojlanish bosqichlari to’g’ri ketma-

ketlikda berilgan javobni aniqlang.

1) blastula; 2) nerv nayi; 3) mezoderma; 4) zigota;

5) spermatozoid; 6) blastomer; 7) uch kamerali yurak

A) 4, 1, 3, 2, 7 B) 5, 4, 6, 1, 3

C) 5, 4, 1, 3, 7 D) 4, 6, 1, 3, 2

26. Agar Aabb x AaBb genotipli organizmlar chatishtirilsa va AB genlariga ega gameta o’lik bo’lsa, tug’iladigan avlodlarning

necha foizini genotipi ota-onasinikiga o’xshash bo’ladi?

A) 25 B) 37,5 C) 33,3 D) 50

27. Quyidagi atamalar qaysi sistematik birliklarni ifodalaydi?

1) ikki urug’pallalilar; 2) ayiqsimonlar; 3) akulalar;

4) qarchig’aysimonlar; 5) dumlilar; 6) zuluklar;

7) lolasimonlar

a) sinf; b) oila; c) turkum

A) a- 1, 3, 6; b- 2, 5; c- 4, 5

B) a- 1, 4, 6; b- 2, 7; c- 3, 5

C) a- 4, 7; b- 2, 3, 5; c- 1, 6

D) a- 1, 6, 7; b- 2, 4; c- 3, 5

28. Tish emali gipoplaziyasi jinsiy X-xromosomaga birikkan,

polidaktiliya autosomaga birikkan dominant belgilar sifatida

irsiylanadi. Onasi olti barmoqli, otasi tish emali gipoplaziyasi

bilan kasallangan oilada sog’lom normal barmoqli o’g’il

tug’ildi. Ota-ona genotipini aniqlang.

A) ♀ Aa X^AX^A x ♂ AA X^AY B) ♀ Aa X^aX^a x ♂ aa X^AY

C) ♀ aa X^aX^a x ♂ Aa X^AY D) ♀ Aa X^AX^a x ♂ aa X^aY
29. Qisqichbaqasimonlarga mantiqiy bog’liq bo’lgan

tushunchalarni aniqlang.

1) mantiya; 2) traxeya; 3) tullash; 4) bir juft murakkab ko’zlar;

5) malpigi naychalari; 6) ikkita yashil bez; 7) xitin

A) 3, 4, 6 B) 1, 2, 4 C) 1, 5, 7 D) 2, 6, 7
30. Oziqlanish usuliga ko’ra avtotrof organizmlar keltirilgan

qatorni aniqlang.

A) elodeya, parmeliya, tugunak bakteriya

B) tradeskansiya, batat, shumg’iya

C) lola, rafleziya, qarag’ay

D) zarpechak, qamish, suv qaroqchisi