Jar o’quv markazi biologiya – 1

A) 1-a, b; 2-b, c; 3-b, d B) 1-a; 2-b; 3-c, d

C) 1-a, d; 2-b, c; 3-a, b D) 1-b, d; 2-a, c; 3-a

Variant – 13

1. To’g’ri fikrni aniqlang?

A) pay cho’zilganda va qovurg’alar singanda taxtakash qo’yilmaydi

B) sonning oldida to’rt boshli orqasida ikki boshli muskul joylashgan

C) yelkani orqa tomonidagi ikki boshli muskullar qisqarganda tisak bo’g’imi yoziladi

D) yelkani oldingi tomnida va boldirni orqa tomonida uch boshli muskullar joylashgan

2. Quyidagilardan to’g’ri javobni aniqlang.

	A)	B)	C)	D)
55mln	Yura	Perm	Perm	Trias
35mln	Perm	Trias	Silur	Toshko’mir
65mln	Silur	Toshko’mir	Toshko’mir	Yura
58mln	Toshko’mir	Yura	Yura	Perm
30mln	Trias	Silur	Trias	Silur

3. Evolutsiya fan dalillariga mos keladigan misollar qaysi javobda to‘g‘ri keltirilgan?

1) ko‘l baqasida gastrulyatsiya o‘sib kirish yo‘li bilan amalga oshadi; 2) bug‘uning oyoqlari va bo‘rining oyoqlari gomologik organlar; 3) sudralib yuruvchilar embrionida jabra yoriqlari boladi; 4) pashshaning keyingi qanotlari rudiment organ; 5) odam ontogenezida blastula davri boladi.

A) molekular biologiya - 1, 5; solishtirma anatomiya - 2, 4

B) solishtirma anatomiya - 2, 4; embriologiya - 1, 5

C) embriologiya - 1, 3; paleontologiya - 2, 4

D) embriologiya -1,2; solishtirma anatomiya -3, 5
4. Nondagi oqsil miqdorini oshirish uchun 6.5 t unga qancha gramm lizin qo’shiladi?

A) 650 B) 150 C) 675 D) 975

5. Hindomalay biogeografik viloyatida gibbon, Habashiston biogeografik viloyatida shimpanzening uchrashi (a), Avstraliya biogeografik viloyati xashaki tovuqlarning, Hindomalay biogeografik viloyatida yovvoyi bankiv tovuqlarning uchrashi (b) tur paydo bo‘lishining qaysi yo‘nalishiga misol bo‘ladi?

A) a - simpatrik; b – allopatric B) a - allopatrik; b - allopatrik

C) a - allopatrik; b – simpatrik D) a - simpatrik; b – simpatrik
6. Quyidagi rasm oziq-ovqat piramida energiya oqimini ko'rsatadi.

Bunga ko’ra,

I. Oziq-ovqat piramida A dan D gacha o'tkaziladigan energiya miqdori kamayadi;

II. Oziq-ovqat piramida A dan D ga energiya yo'qolishi ortadi;

III. Oziq-ovqat piramididagi qadam soni ortib borayotganligi sababli, jonli mavjudotlarni oxirgi bosqichda uzatadigan energiyadan foydalanish tezligi oshadi;

Javoblardan qaysi bir(lar)i to’g’ri?

A) I va II B) III C) I, II, III D) II va III

7. Fiziologik adaptatsiyalar sonini toping.

n) migratsiya qilish; l) qalin jun; m) glikoproteinlar bo’lishi; s) hayvonlar tanasidan issiqlik ajralishi; t) 4 kamerali yurakning tana haroratiga bog’liqligi; x) moddalar almashinuvi jadalligining glitseringa bog’liqligi; z) termoregulyatsiya teridagi qon tomirlar kengayishi va torayishi bilan bog’liq; A)2 ta B) 3 ta C) 4 ta D) 1 ta
8. Quyidagi xususiyatlarga mos keluvchi oqsil tuzilmasini aniqlang.

"Strukturani tutib turishda spiral qo‘shni o‘ramlari orasidagi vodorod bog‘lar qatnashadi, polipeptid zanjirining spiral shakli bilan belgilanadi"

A) uchlamchi tuzilma – mioglobin

B) ikkilamchi tuzilma – kollagen

C) uchlamchi tuzilma – keratin

D) to'rtlamchi tuzilma – gemoglobin
9. Sariq donli geterozigotali noʻxatlar oʻzaro chatishtirilganda, olingan avlod urug'lari ekilgan maydonda jami 4200 ta oʻsimlik mavjud. Nazariy jihatdan maydondagi jami oʻsimliklardagi yashil rangni belgilovchi genlarni toping?

A) 3100 ta B) 3150 ta C) 3180 ta D) 3000 ta

10. Otasi daltonizm bo‘yicha sog‘, onasi esa daltonizm bilan kasal erkak somatik hujayrasining mitoz sikli metafazasida d (I), D (II) allellari sonini aniqlang.

A) I-2; II-0 B) I-1; II-0

C) I-2; II-2 D) I-0; II-1
11. O‘simlik navlarini yaratishda qo‘llanilgan usullar noto‘g‘ri ko‘rsatilgan javobni aniqlang.

A) Sun’iy mutagenez usuli - “AN-402”, “Samarqand-3”, “Yulduz”

B) Duragaylash usuli - “Saratov-29”, arxaromerinos, tritikale

C) Genetik injeneriya usuli - “Porloq-1”, “Porloq-2”, “Porloq-3”

D) Eksperimental poliploidiya - “Toshkent-1”, “Toshkent-2”, “Toshkent-3”
12. Qushlar uchun to‘g‘ri (a) va noto‘g‘ri (b) ko‘rsatilgan ma’lumotlarni aniqlang.

1) miqqiy, jo'rchi, qirg‘iy va kalxat bir turkumga mansub; 2) bosh miya yarimsharlarida burmalarning bo'lishi ilk paydo bo'lgan aromorfoz; 3) suqsun, suvsar, churrak va o‘rdaklarning dumi asosida dumg'aza bezi bo‘ladi; 4) ozuqasi yaxshilansa Kornuel va Plimutrok kabi zotlarning go‘sht berishi massasi ortadi
A) a - 1,4; b - 2,3 B) a - 2, 4; b - 1, 3

C) a - 2,3; b - 1,4 D) a - 1, 3; b - 2, 4

13. Katta chittak (a)…, moskovka chittagi (b) …, lazorevka chittagi (c) …, kokilchali chittak (d) esa … oziqlanadi.

1) yirik hasharotlar; 2) daraxt po’stlog‘i orasidagi mayda hasharotlar; 3) hasharotlar tuxumlari; 4) butalar po‘stlog‘i orasidagi mayda hasharotlar; 5) hasharotlar qurtlari; 6) o‘simlik urug‘lari bilan

A) a-6; b-2,4; c-3,5; d-1 B) a-1; b-3,5; c-2,4; d-6

C) a-2; b-1,5; c-3,4; d-6 D) a-6; b-2,5; c-3,4; d-1
14. Askaniya rambulesi organizmida nom’alum miqdorda glukoza dissimilyatsiya bo'lgan. Glukozaning yarmi toʼliq yarmi togʻliqsiz parshalangan. Bunda 680 molekula ATF hosil bo'lgan. Dissimilyatsiyaga uchragan glukozani hosil qilish uchun sarflangan ATF energiyasini (kj) aniqlang?

A) 27 360 B) 13 680 C) 18 000 D) 24 480

15. To‘g‘ri (a) va noto'g'ri (b) fikrlarni aniqlang.

1) mezozavrlar - baliq kaltakesaklar; 2) perm - yirtqichli tishli kaltakesak kelib chiqqan; 3) ixtiozavrlar - ilon kaltakesaklar; 4) bo’r - ixtiozavrlar qirilib ketgan; 5) tiranozavrlar - yirtqich kaltakesaklar; 6) brontozavrlar - o‘txo‘r kaltakesaklar; 7) yura - arxeopteriks qirilib ketgan

A) a - 3, 4; b - 1, 7 B) a - 2, 4; b - 1, 3

C) a - 2, 5; b - 3, 4 D) a - 4, 5; b - 2, 6
16. Ta’m bilish so’rg’ichlari nimalarda iborat?

A) bir-biriga taqalib turadigan elipssimon ta’m bilish hujayralar va tayanch hujayralardan

B) bir-biridan itarilib turadigan yapaloq ta’m bilish hujayralar

C) egatsimon so’rg’ichlardan

D) qo’ziqorinsimon so’rg’ich va tayanch hujayralardan
17. Oparinning abiogen molekular evolutsiya to’g’risidagi nazariyasiga ko‘ra quyidagi strukturalarni paydo bo’lishiga ko'ra bosqichlarga ajrating.

1) aminokislotalar; 2) ammiak; 3) polinukleotidlar; 4) spirtlar; 5) protobiontlar; 6) suv bug’lari; 7) uglerod oksidlari; 8) metan; 9) aldegidlar; 10) vodorod sulfid; 11) polipeptidlar; 12) koaservat tomchilar.

A) I-bosqich : 2, 6, 7, 8, 10; II-bosqich : 1, 4, 9;

III-bosqich :11; IV-bosqich : 12; V-bosqich : 5

B) I-bosqich : 2, 6, 7, 8, 10; II-bosqich : 1, 3, 9;

III-bosqich : 11; IV-bosqich : 5; V-bosqich : 12

C) I-bosqich : 1, 6, 7, 8, 10; II-bosqich : 2, 4, 9;

III-bosqich :12; IV-bosqich : 11; V-bosqich : 5

D) I-bosqich : 2, 3, 7, 8, 12; II-bosqich : 1, 6, 9;

III-bosqich : 10; IV-bosqich : 11; V-bosqich : 5
18. Harakatlantiruvchi (a) va stabillashtiruvchi (b) tanlanish natijalarini aniqlang.

1) bo‘r davrida iqlim keskin o ‘zgarishi tufayli yopiq urug‘li o'simliklaming ko'payishi; 2) sun’iy ekosistemalarda qayin odimchisi qoramtir formalarining yashab qolishi; 3) bo‘r davrida iqlim keskin o‘zgarishi tufayli qirqquloqsimonlar va ochiq urug‘lilaming kamayishi; 4) sutemizuvchilarda tana vazni juda kichik bo'lgan yangi tug‘ilgan bolalaming nobud bo‘lishi; 5) tabiiy ekosistemada qayin odimchisi oq rangli formalarining yashab qolishi.

A) a-1, 2; b-3, 4 B) a-2, 3; b-1, 5 C) a-2, 3;b-4,5 D)a-2, 4 b-3 ,5

19. Berilgan misollar turning qaysi mezonlarning nisbiy ekanligini ifodalaydi?

1) shimpanze va suvarak kariotipi 48 ga teng; 2) erkak va urg'ochi tovuq tashqi qiyofasidagi farq, 3) suvaraklarning rang jihatdan xonqiziga taqlid qilishi; 4) odam va makaka qonidagi gemoglobin oqsilining o'xshashligi; 5) nasldor turlararo duragaylarning mavjudligi,
a) biokimyoviy; b) genetik; c) morfologik, d) fiziologik; e) ekologik
A) 1 - b; 2 - c ; 3 - d ; 4 - a; 5 e B) 1 - b ; 2 - c; 3 - c; 4 - a; 5 - d
C) 1 - a; 2 - c; 3 - c; 4 - d: 5 - e D) 1 - a; 2-d; 3-d ; 4 - a; 5 - b
20. Sutemizuvchilar turkumlariga mansub hayvonlarni ular mansub bolgan turkum va biogeografik viloyatda uchrashiga qarab to'g'ri javobni belgilang?

I) juft tuyoqlilar; II) yirtqichlar; III) kavsh qaytarmaydiganlar; IV) toq tuyoqlilar

1) los 2) jirafa, 3) qopchiqli bo'ri 4) tapir 5) begemot;

a) Habashiston ; b) Avstraliya c) Paleoarktik d) Hindomalay e) Neotropik

A) I-c-1; I-a-2; IV-d-e-4; B) III-a-2 II-b-3 IV-d,e-4;

C) II-b-3,II-a-4; III-a-5 D) III-a-4, IV-d-e-5;
21. Noto`g`ri javobni aniqlang.

A) Rishta tirik lichinkalar tug`ib ko`payadi

B) Odam exinakokkning oraliq xo`jayini hisoblanadi

C) zuluklar dengizda yashaydi

D) Taroqcha go`shti uchun ovlanadi
22. Qalampirning murtak xaltasidagi urug‘ hosil qilishda qatnashmagan hujayralarning umumiy xromasomalar soni.

A) 72 B) 48 C) 192 D) 120

23. Santa-Gertruda va Nyugempshir zotlari uchun umumiy bo'lgan ma’lumotlarni belgilang.

1) siydik yo'li qovuqqa ochiladi; 2) tashqi quloq quloq suprasi va eshituv yo'lidan iborat; 3) miyachasi po'stlog'ida burmalar mavjud; 4) umurtqalilar kenja tipiga mansub; 5) embrioni faqat ona organizmida rivojlanadi; 6) yuragi to'rt kamerali

A) 1, 2, 4 В) 1, 2, 5 C) 3, 5, 6 D) 3, 4, 6
24. Kapalaklarda tananing rangli va qanotlarida o'simtalarning bo’lishi dominant autosomada birikkan holda irsiylanadi. (krossingover 6%). Digeterozigota urg'ochi kapalak (dominant genlar faqat otasidan o'tgan) tanasi rangsiz, qanotida o'simtalar bo’lmagan erkak kapalak bilan chatishtirilganda 800 ta avlod olindi. Avloddagi kapalaklarning qanchasi tanasi rangli va qanotlarida o'simtalar bo'ladi?

A) 24 B) 376 C) 776 D) 400
25. Quyidagi atamalar qaysi sistematik birliklarni ifodalaydi?

1) magnoliyasimonlar; 2) qarchig'aysimonlar; 3) falangalar; 4) ayiqsimonlar; 5) losossimonlar; 6) tog'ayli baliqlar; 7) gidroid poliplar;

a) sinf; b) oila; c) turkum

A) a - 1, 3, 6; b - 2, 7; c - 4, 5 B) a - 4, 7; b- 2, 3, 5; c - 1, 6

C) a - 5, 6; b- 1, 3; c- 1, 2, 7 D) a - 1, 6, 7; b - 2, 4; c - 3, 5
26. Xromosoma tiplariga xos muvofiqlikni aniqlang.

a) noteng yelkali; b) tayoqchasimon; c) teng yelkali

1) akrotsentrik; 2) metatsentrik; 3) submetatsentrik

A) a - 3; b - 1; c - 2 B) a - 2; b - 1; c - 3

C) a - 1; b - 3; c - 2 D) a - 3; b - 2; c - 1

27. Uzun kun o’simliklari ichidan “ortiqchasi” ni toping.

A) kartoshka B) sabzi C) sholg’om D) baqlajon

28. Quyidagi fikrlardan qaysi biri noto’g’ri fikrni inkor etadi?

A) azot DNK sintezini faollashtirishda ishtirok etadi B) Co B₆ vitamini tarkibiga kiradi C) Zn qalqonsimon bez gormonlari takibiga kiradi D) Na hujayraning osmotik bosimini belgilaydi

29. Efiopiya markazidan kelib chiqqan o‘simliklar sonini aniqlang.

1) yovvoyi no‘xat; 2) zaytun daraxti; 3) karam; 4) oq jo‘xori; 5) kakao daraxti; 6) arpa

A) 2 ta B) 4 ta C) 3 ta D) 1 ta

30. 3 xil nomalum nukleotidli DNK malekulasi mavjud. DNK malekulalarida jami 798 ta adenin nukleotidi bor. DNK malekulalaridagi adenin nukleotidlari foizlari quyidagicha 1-DNK da jami nukleotidlarni 20% ni, 2- DNK da jami nukleotidlarni 30% ni, 3-DNK da jami nukleotidlarni 40% ni tashkil qiladi. 2-DNK malekulasidagi adenin nukleotidlar soni 1- DNK malekulasidagi adenin nukleotidlari sonidan 0.5 marta kam, 3-DNK malekulasidagi adeninlar sonidan 0.6 marta ko’p bo`lsa, 3-DNK malekulasidagi timin va guaninlar sonini yig`indisini aniqlang

A) 315 ta B) 420 C) 525 D) 675