Janubiy kon boshqarmasi

1. Nazariy qism
1.1. Oltin va kumushning qo’llanilishi.
Oltinning foydalanish sohalari
Oltin kapitalizm va uning iqtisodiy shakllanish mexanizmi rivojlanishida muhim rol o'ynadi. Oltin pul vositasi sifatida kapitalistik munosabatlarning rivojlanishi bilan o'zgarib bordi. Kapitalistik ishlab chiqarish har bir bosqichida kam yoki ko’p miqdorda umumiy trendda oltinning pul hajm funksiyasi kamayishi bilan to’liq bir sistemaga keltirishga muvofiq bo’ldi. Hozirgi kunda oltin pul vositasidan to’liq chiqarib tashlangan, biroq bu metall boshqa tovar mahsulotlar orasida o’z qadrini yo’qotmagan.
Asosiysi, oltin hukumat zahiralari va xususiy jamg’armalar saqlaydigan materialdir, chunki uning harakat va likvidligi, ya’ni absolyut sotib olish va sotishda xizmat qilish vositasi ekanligidir.
Oltin hech qaysi boshqa metallda bo’lmagan fizik- kimyoviy xususiyatlarga egadir. Elektr va issiqlik o'tkazuvchanlikda faqat kumush va misga o’rnini beradi, korroziyabadardosh metalldir. Undan yupqa folga va ultra - yupqa sim ishlab chiqarish juda oson, chunki oltin bosim ostida yaxshi payvandlaydi va metallar va kulolchilik buyumlarida yaxshi qoplama hosil qiladi. Oltin infraqizil nurlarni aks etadi, qotishmalarda katalitik faolikka ega. Oltinning bunday foydali xususiyatlari zamonaviy texnologiyalarning asosiy tarmoqlarida keng foydalanishi uchun sabab bo’ladi: bular elektronika, a’loqa texnikasi, koinot va havo-xalqaro texnologiyasi, yadro energetikasi, suv osti kemalari va boshqalardir.
Oltin va uning qotishmalari nozik-potansiyometrelari(yuqori aniqlikda, turli ob havo sharoitida), termo, qarshilik termometrlari ishlab chiqarish uchun ishlatiladi.
Oltinning infraqizil nurlariga yuqori aks qaytaruvchi qobiliyati bo’lgani tufayli kosmik apparatlarni quyosh radiatsiyasidan himoya qilish uchun oltin qoplamasi ishlatiladi. Misol uchun, kosmik kema hisoblangan "Apollon" ning ayrim detallari va kosmonavtlarning uskunalari yupqa oltin qatlami bilan qoplangan edi.
Kimyo sanoatida oltin qoplangan po’latli -quvur, maxsus agressiv suyuqlik tashish uchun ishlatiladi. Ba'zi oltin qotishmalari katalizatorlar sifatida ishlatiladi.
Oltin ma’lum miqdorda stomatologiyada foydalaniladi: tish qoplamalari va tish -protezlarida oltin- kumush, mis, nikel, platina, rux bilan qotishmalaridan tayyorlanadi. Bunday qotishmalar yuqori zanglashni oldini oladi va mexanik xususiyatlarini mustahkamlaydi.
Bir qator kasalliklarni (sil, revmatik artrit va hokazo) davolash uchun ayrim tibbiy vositalar tarkibiga qisman oltin qo’shiladi. Radioaktiv oltin xavfli o’simtalarni davolashda foydalaniladi.
An’anaviy va oltinning eng yirik iste’molchisi zargarlik sanoatidir. Zargarlik buyumlari toza oltindan yasalmaydi, oltin bilan boshqa metall qotishmalaridan yasaladi, qotishmalar mexanik bardoshli va chidamliligi ancha ustun hisoblanadi. Hozirgi vaqtda Au-Ag-Cu, qotishmalari uchun rux, nikel, kobalt va palladiy oz miqdorda qo’shilishi mumkin. Bunday qotishmalardagi mustahkamlik va zanglashga chidamligini undagi oltin miqdori bilan kumush va mis nisbati - ularning rangini belgilaydi.