Jalilova s. X. Taraqqiyot psixologiyasi va differentsial psixologiya

Diqqat taqsimlanishini o‘rganish metodikasi
Eksperimentator sinaluvchiga quyidagi vazifalarni bajarishni taklif etadi:

1. 
   1 dan 20 gacha bo‘lgan sonlarni yozish va bir vaqtning o‘zida 20 dan 1 gacha sanash. Agar sinaluvchi darhol adashsa, uning diqqatini taqsimlanishi sust;
   
2. 
   1 dan 31 gacha sanash lekin bunda sinaluvchi 3 soni bor va 3 ga bo‘linadigan (6, 9, 12, 15, 18, 21...) sonlarning o‘rniga “yanglishmayman” debaytishi zarur. Masalan, “bir, ikki, yanglishmayman, to‘rt, besh, yanglishmayman” va h.
   

Natijalar tahlili.
Xatolar soni hisoblanadi. Bunda maksimum – 12, minimum – 0.
Agarxatolar 0 dan 4 gacha bo‘lsa – diqqatning taqsimlanishi yaxshi;
4 dan 7 gacha – o‘rtacha;
7 dan 10 gacha – o‘rtadan past;
10 dan 13 gacha – past;
To‘g‘ri sanash namunasi: 1,2 – 4,5, - 7,8, - 10,11, - 13,14, - 16, 17, - 19,20, - 22,23, - 25,26, - 28,29, - 31 (aytish mumkin bo‘lmagan so‘zlar chiziqcha bilan belgilangan).
“Ustunlik qiluvchi xotira turini aniqlash” metodikasi
Ustunlik qiluvchi xotirani aniqlash uchun esda olib qolinishi lozim bo‘lgan material turli yo‘llar – ko‘rish yoki eshitish orqali beriladi. Bunda turli usullar yordamida esda olib qolishning mahsuldorligi alohida baholanib, natijalarni taqqoslash yordamida ko‘rish yokmi eshitish xotirasining ustunligi to‘g‘risida xulosa chiqariladi.
Esda olib qolish uchun sinaluvchiga quyidagi to‘rt qator so‘zlardan iborat material tavsiya qilinadi:

Qo‘l	Radio	Avtomobil	Rasm
Shkaf	oyoq	Ovoz	Ot
Ruchka	Daraxt	Ustun	Torozi
Soat	Ayoz	Gilam	Qisqich
Stul	Koptok	Duxoba	Yo‘lbars
Fikr	Qarg‘a	Atir	Kostyum
Oyna	Tirnoq	Ishchi	Qoshiq
Irmoq	CHiroq	Guruh	Devor
Ko‘ylak	Piyola	Mebel	Gul
tarvuz	xarita	etik	son

Birinchi holda eksperimentator birinchi va ikkinchi ustundagi so‘zlarni o‘zi o‘qib eshittiradi. Ikkinchi holda tekshiriluvchi uchinchi a to‘rtinchi ustundagi so‘zlarni o‘zi o‘qiydi (so‘zlar oldindan varaqqa yozib qo‘yiladi). Har bir ustunni o‘qish uchun 10 soniya vaqt beriladi. Ustun o‘qib bo‘lingach esga tushiriladi.

To‘g‘ri esda olib qolingan so‘zlar miqdori quyidagi formula orqali har bir qator uchun esda olib qolish koeffitsenti aniqlanadi:

Bunda - esda olib qolish koeffitsenti.

n – esda olib qolinishi kerak bo‘lgan so‘zlar miqdori.
Ko‘rish va eshitish orqali esda olib qolishning o‘rtacha arifmetik qiymati alohida hisoblanadi. Ular taqqoslanadi va esda olib qolishining qaysi turi ustunlik qilishi haqida xulosa chiqariladi.