Jalilova s. X. Taraqqiyot psixologiyasi va differentsial psixologiya

Yoshlarning mehnat faoliyati bilan bog`liq qiyinchiliklar

Yoshlik davridoshlarni biz endi kattalar qatoriga qo‘shilishimiz mumkin. Katta bo‘lib qolganlikning turli belgilari bor:

Fiziologik – hamma organlar to‘la rivojlangan. Jinsiy organlar ham, 25 %qizlarda jinsiy etilishning 26-30 yoshga, maksimum – 28-30 yoshlarga to‘g‘ri keladi va 60yoshlargacha shu tarzda bo‘ladi. Erkaklarda jinsiy hayotga ehtiyojning maksimal tabaqasi 25-30 yoshlarga to‘g‘ri keladi, shundan keyin asta-sekinlik bilan kamayib boradi.
Yuridik – jihatdan, bu yoshdagilar ijtimoiy hayotda qabul qilingan qonun qoida normalarini buzganliklari uchun jazolanadilar.
Psixologik – nuqtai nazardan u yangicha muhit, yangi bilimlar olish jarayonlari davom etadi, bu oilali bo‘lish, ota yoki ona bo‘lish va h.
Kognitiv soha xususiyatlari. Ushbu yosh davrida kognitiv jarayonlarning rivojlanishi o`ziga xos xususiyatlar bilan tavsiflanadi.
Sensor soha. Ko`rish. 50 yoshgacha (ba`zilarda 60 yoshgacha) ko`rish o`tkirligi bitta darajada saqlanadi, so`ngra tez sur`atlar bilan pasaya boshlaydi.Ko`zning ranglarga bo`lgan sezgirligi 20-30 yoshlarda maksimum darajaga erishadi, keyin susayadi.
Eshitish. Ushbu sezgi turi kattalikning barcha davrlarida yomonlashadi. 50 yoshda ko`pchilik kuchsiz tovushlarni eshitmaydi. 20 yoshda eshitish etalon darajada deb olinsa, 30 yoshda eshitish sezgirligi 10 dB, 40 yoshda 20, 50 yoshda 30 dB ga tushadi.
O`rta kattalik davrida asta-sekin ta`m bilish va hid bilish sezgilari hamda og`riqqa bo`lgan sezgirlik pasayadi.
Diqqat. B.G.Anan`ev laboratoriyasida aniqlanishicha, ihtiyoriy diqqatning yuqori darajasi 18-33 yoshlarga to`g`ri keladi. 34-35 yoshdan boshlab ihtiyoriy diqqat pasaya boshlaydi.
Xotira. Kattalar xotirasi Ya.I.Petrov tomonidan tadqiq qilingan (1968,1974,1979). 18-30 yoshgacha xotiraning barcha turlari stabil darajada saqlanadi. Keyingi 10 yillikda xotiraning asta-sekin pasayishi kuzatiladi.