Jahon tarixi


Sanoat to‘ntarishining boshlanishi



Download 3,83 Mb.
Pdf ko'rish
bet79/251
Sana31.12.2021
Hajmi3,83 Mb.
#255909
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   251
Bog'liq
[@e tarix] 8-sinf Jahon tarixi (2)

Sanoat to‘ntarishining boshlanishi.  Sanoat to ‘ntarishi XVIII 
asrning  ikkinchi  yarmidan  dastlab  to ‘qimachilik  sohasida 
boshlandi.  Bunga  sex  ishlab  chiqarishining  barham  topganligi 
va  sifatli  matolarga talabning tobora ortib borishi  sabab  bo‘ldi. 
Bu talabni faqat  mashinalar yordamidagina  qondirish  mumkin 
edi.  1733-yilda  mexanik  va  to ‘quvchi  Jon  Keyning  to ‘quv
4   -  J a h o n   t a r i x i
49


dastgohini  ixtiro  qilishi  bu  talab- 
ning  b irin ch i  akssadosi  b o ‘ldi. 
Ungacha  to ‘quvchi  g‘altak  iplari 
orasidan  o ‘rm akni  o ‘zi  o ‘tkazib 
turishga  m ajbur  b o ‘lgan  b o ‘lsa, 
endi bu  ish  oyoq  qurilmasini bosib 
turish  orqali  bajariladigan  b o ‘ldi. 
Ixtiro  mehnat  unumdorligini  ikki 
m arta  orttirishga  im kon  berdi. 
Jamiyatda  endi  yigirilgan  ip  tanqisligi  ham  yuzaga  keldi.  Bu 
muammoni  1765-yilda  Jeyms  Xargrivs  hal  etdi.  U  bir  yo‘la 
15—18  yigirgich  ishlaydigan  mexanik  urchuq  ixtiro  qildi.  Bu 
ixtironi  qizining  nomi  bilan  «Jenni»  deb  atadi.  Ixtiro  arzon 
va  ishlatilishi  juda  oson  bodganligi  uchun  tezda  shuhrat  qo- 
zondi.  1767-yilda  duradgor  Xeys  tomonidan  charxpalak  bilan 
h a ra k a tg a   k e ltirila d ig a n   yigiruv  m ash in a si  y a ra tild i. 
Yigiruvdagi  yutuqlar  mexanik  to ‘quv  dastgohi  yaratilishiga 
turtki  bo‘ldi.  Edmund  Kartrayt  tez  orada  bunday  dastgohni 
yaratishga  muvaffaq  bo‘ldi.
Bu  dastgoh  mehnat  unumdorligining  40  marta  oshishiga 
imkon  berdi.  Shu  tariqa  mashinali  ishlab  chiqarishning  butun 
bir  tizimi  —  fabrikalar  paydo  bo‘ldi.
1774- 
yilda  Jon  Uilkinson  cho‘yan bo‘lagi  markazidan  o‘q 
chiqadigan  teshik  ochishga  imkon  beruvchi  tokarlik  dastgohi 
ixtiro  qildi.  Bu  ixtiro  zamonaviy  to ‘p  yasashga  ham  xizmat 
qildi.
1775- 
yilda  Jeyms  Uatt  tomonidan  bug‘  mashinasining 
yaratilishi  fabrika  ishlab  chiqarishining  yanada  rivojlanishiga 
olib  keldi.
1779-yilda dunyoda birinchi cho‘yan ko‘prik qurildi.  Ko‘p- 
rikning  qismlari  bir-biriga  birinchi  marta  boltlar  bilan  ulandi. 
Bunday  ko‘priklar  daryolar  ustiga  qurila  boshlandi.
1784-yilda  T.  Modslining  tokarlik  dastgohini  ixtiro  qilishi 
nihoyatda  katta  ahamiyatga  ega  bo ‘ldi.  Tez  orada  cho‘yan 
olishning  va  uni  quyishning  yangi  usullari  yaratildi.  Bu  ixtiro 

Download 3,83 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   251




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish