Jahon sivilizatsiyalar tarixi

5. Afrika sivilizatsiyalari. (Shimoliy Afrika bundan mustasno, chunki u O`rtayerdengizi sivilizatsiyasiga kiradi) tarixning birinchi bosqichlarida qoloq bo`ldi va bir qator davrlarda rivojlangan hududlar mustamlakasi bo`lib qoldi. Hozirgi vaqtda ham Markaziy Afrika mamlakatlari nochor ahvolda, faqat Janubiy Afrika progress epitsentriga yaqin. Lekin bu bepoyon hududni rivojlanishi uchun shart-sharoit mavjud.

• 5. Afrika sivilizatsiyalari. (Shimoliy Afrika bundan mustasno, chunki u O`rtayerdengizi sivilizatsiyasiga kiradi) tarixning birinchi bosqichlarida qoloq bo`ldi va bir qator davrlarda rivojlangan hududlar mustamlakasi bo`lib qoldi. Hozirgi vaqtda ham Markaziy Afrika mamlakatlari nochor ahvolda, faqat Janubiy Afrika progress epitsentriga yaqin. Lekin bu bepoyon hududni rivojlanishi uchun shart-sharoit mavjud.

Xulosa

• Xulosa qilib aytganda insoniyat tarixi o`zaro bir-biriga bog’langan spirallarning tuguni sifatida tasavvur qilish mumkin. Umumtarixziy spirallarning eng katta o`ramlari supersikllarda berilgan. Ular hozircha ozgina, bor yo`g’I 2 ta, uchinchisi boshlanadi. N.D.Kondratev katta sikllar nazariyasini ikki yarim sikllarni matematik ishlash va mantiqiy qilish asosida ma’lumotlarni yaratdi. Olim O.Toffler o`n ming yillik (XX asr oxirida uchinchi to`lqin boshlanishi bilan)dagi tarxiy progressning uch o`rami to`g’risida xulosaga keldi.

Supersikllarga jahon sivilizatsiyalarining spirallarining o`ramlari teriladi. Bu yerda siklik dinamikaning qonuniyatlari to`g’risidagi umumlashtirish va xulosalar uchun tarixiy ma’lumotlar oldingi voqelikdan ko`ra ko`p: har bir supersikl uch sivilizatsiya siklini birlashtiradi, ularning umumiy soni – 7 (yettinchi faqat boshlanmoqda). Tarixiy jarayonning sur’atlarini jadallashish an’ansi ko`rinadi, har bir sivilizatsiyani9 ichki tuzilishi uni tug’ilishining bosqichlari (fazalari) shakllanishi, gullab-yashnashi (yetuklik), keksayish, yana bir necha tarixiy vaqtlarda qoldiq, eski holatda turish – so`nish aniq kuzatiladi.

• Supersikllarga jahon sivilizatsiyalarining spirallarining o`ramlari teriladi. Bu yerda siklik dinamikaning qonuniyatlari to`g’risidagi umumlashtirish va xulosalar uchun tarixiy ma’lumotlar oldingi voqelikdan ko`ra ko`p: har bir supersikl uch sivilizatsiya siklini birlashtiradi, ularning umumiy soni – 7 (yettinchi faqat boshlanmoqda). Tarixiy jarayonning sur’atlarini jadallashish an’ansi ko`rinadi, har bir sivilizatsiyani9 ichki tuzilishi uni tug’ilishining bosqichlari (fazalari) shakllanishi, gullab-yashnashi (yetuklik), keksayish, yana bir necha tarixiy vaqtlarda qoldiq, eski holatda turish – so`nish aniq kuzatiladi.
• Har bir jahon sivilizatsiyasi genetik ildiz taqdirlari bilan yaqin bo`lgan etnoslar, xalqlar guruhlarining tarixiy ritmlarini ifodalaydigan local sivilizatsiylar dinamikasida iz qoldiradi, har bir local sivilizatsiya o`zining uzunligi va siklik dinamikasining husnixatiga ega. Shuning uchun turli xalqlarga mansub bo`lgan tarixchilarning umumtarixiy qonuniyatlarga yondashuvi bir xil emas va qarama-qarshi. Ular tarixiy voqealarning shiddatli oqimiga turli qirg’oq va orollardan, turli xil nuqtai nazaridan qaraydilar. Bu tarixiy progressning ko`p o`lchovligi nisbiiyligini tushunishga, lekin uni umumiy qonuniyatlarini inkor qilmaslikka yordam beradi.

• Foydalanilgan adabiyotlar rо’yxati:
• 1. S. Xantington “Stopknoveniye sivilizatsiy ? // Polis, M, 1994.
• 2. SemenovY.N. Sotsialnaya filosofiya A.Toynbi. M., 1980.
• 3. Sorokin P. Chelovek, sivilizatsiya, obhestvo. M., 1992.
• 4. T.S. Pilye “ Falsafa tarixi” T., “Sharq” – 2002 y.