J. S. Salimov, N. B. Pirmatov

Bu formuladan ko'rinishicha, chulg'am konturining induktivligi kichik va aktiv qarshiligi katta bo‘lsa so'nish jarayoni tez kechar ekan. Qo‘zg‘atish chulg‘amining o‘ramlar soni tinchlantirish chulg‘amnikidan ancha katta (demak, L _H0._z>L_linch ^{va T}_qo_Z^>T,inch) bo'lganligidan tinchlantirish chulg‘amidagi tok qo‘zg‘atish chulg‘aminikiga nisbatan ancha tez so‘nadi. Natijada yakorning magnit oqimi, dastlab tinchlantirish chulg‘ami konturiga kirib (22.2,e-rasm), >'_oiI>^<t⁾'_ad

5. 
   rasm. To ‘satdan qisqa tutashuv rejimda sinxron mashinaning bo ‘ylama o ‘qi bo yicha (a, b, d) va ko ‘ndalang o ‘qi bo ‘yicha (e, f) induktiv qarshiliklari uchun almashtirish sxemalari: a — o‘ta o'tkinchi induktiv qarshiligi (x'J uchun, b — o‘tkinchi induktiv qarshiligi (x'J uchun, d - to ‘satdan qisqa tutashuv simmetrik barqaror qisqa tutashuv rejimga o ‘tgandagi induktiv qarshilik (xj uchun; ko‘ndalang o ‘qi bo‘yicha o ‘ta o ‘tkinchi x' (e) va o'tkinchi x' (f) induktiv qarshiliklari uchun.
   

qiymatgacha oshadi. Bunda mashinaning bo'ylama o‘qi bo‘yicha induktiv qarshiligi, ya'ni o‘tkinchi induktiv qarshilik (x_d >x'_d) oshishi tufayli qisqa tutashuv toki quyidagi qiymatgacha kamayadi:
I'_ql=E₀/x'_d. (22.5)
Bundan keyin qo‘zg‘atish chulg‘amidagi qo‘shimcha tok nolgacha kamayadi, yakorning magnit oqimi esa oshadi (0_ud>0'_od), demak, bunga mos ravishda induktiv qarshilik oshib (x_d >x'_d), yakor toki esa quyidagi qiymatgacha kamayadi:
1»=E „/V (22-6)
So‘nish jarayoni tugagandan keyin generatorda quyidagi natijaviy magnit oqim barqaror topadi:
0=0 . - O . , (22.7)
va barqaror qisqa tutashuv rejimi boshlanadi (22.2,e-rasm), bunga quyidagi qisqa tutashuv toki mos keladi (22.3,0-rasmning o‘ng tomoni):
I_ql._ar=E„/x_d. (22.8)
Shunday qilib, yakordagi natijaviy qisqa tutashuv tokni (22.4,/"-rasm) uchta, ya’ni tinchlantirish chulg‘amiga mos keluvchi o‘ta o‘tkinchi I' (22.4,Z)-rasm), qo‘zg‘atish chulg‘amiga mos keluvchi o'tkinchi I'

5. 
   rasm. Qisqa tutashuv boshlanishidan oldin (t=0) sinxron generatoming A faza chulg'ami oqim ilashishi y_ke= y_knmax bo'lganda rotoming fazoda tutgan holati (a) va to ‘satdan qisqa tutashuv tokining t = T/2 davrida A fazada maksimal qiymatga erishgan holdagi (b; d) magnit maydonlar.
   

(22.4,e-rasm) va barqarorlashgan I_qlbur (22.4/-rasm) toklar yig‘indisidan iborat deb qarash mumkin:

1. 
   = r + r, + i. (22.9)
   

qLnt/t qt qt qt.bar ^v '
Uni qisqa tutashuv tokining davriy tashkil etuvchisi deyiladi.
To‘satdan qisqa tutashuv rejimda sinxron mashinaning bo‘ylama o‘qi bo‘yicha (a, b, c) va ko‘ndalang o‘qi bo'yicha (e, f) induktiv qarshiliklari uchun aimashtirish sxemalari 22.5-rasmda ko‘rsatilgan.
Nazorat savollari:

1.