Ызбекистон Республикаси Давлат соли= =ымитаси

Texnogen sivilizatsiyaning ishlab chiqarish estetikasi va fan 

taraqqiyotiga ta’siri 

 

XX asrda ilmiy-texnikaviy taraqqiyot natijasida biosfera ichida 

noosfera ya’ni texnikaviy muhitning paydo bo‘lishi inson hayoti va 

faoliyatining  asosi  bo‘lgan  mehnatga  katta  ta’sir  ko‘rsata  boshladi. 

Bugun uyali aloqa, kompyu’terlarsiz hayotni tasavvur etib bo‘lmaydi. 

Bu  esa  texnika  hayotimizga  tobora  chuqur  kirib  borayotganini 

ko‘rsatadi. Albatta, biosferadagi barcha  o‘zgarishlarning sababchisi 

inson-uning tafakkuri ekanligi ayon. XXI asr yuqori texnologiyalar,  

axborotlar  asri  sifatida  namoyon  bo‘lmoqda.  Bu  esa  kishilarning 

ongi, faoliyati mana shu tezkorlikka moslashishi lozimligini taqozo 

etadi.  

Texnika rivojining ko‘p yillik tarixi bizning texnik bilimlarimiz, 

ixtirochilik,  konstruktorlik  qobiliyatimiz  fan,  inson  ehtiyojlari, 

yashash  muhiti  rivojiga  muvofiq  doimiy  mukammalashib  borishini 

ko‘rsatmoqda.  Hozirgi  zamon  sivilizatsiyasi  sanoat  va  texnika 

taraqqiyoti bilan bog‘liqdir. U industrial sivilizatsiya yoki texnogen 

jamiyati  deb  atalmoqda.  Texnogen  olam,  sivilizatsiya  bevosita 

fan,  texnika,  «ratsionallik»  singari  tushunchalar  bilan  bog‘liqdir. 

Texnika  yordamida  insontabiatni,  o‘z-o‘zini,  jamiyatni  tubdan 

o‘zgartiradi.  Inson  va  jamiyat  “texnosfera”da  joylashgan  bo‘lib, 

texnika  bir  joyda  to‘xtab  turmaydi.  Texnika  innovatsiyasi  inson 

hayotini  to‘xtovsiz  o‘zgartirib  turuvchi  katalizator  -  harakatga 

keltiruvchi  sifatida  inson  ongidan  joy  oldi.  Mexanizatsiyalash  va 

avtomatlashtirish ijtimoiy hayotga, iqtisod, siyosat va mafkuraga kirib 

keldi. “Inson va mashina” munosabatlari tobora yangicha mazmun 

kasb etib bormoqda.  

Texnika  insoniyat  tomonidan  yaratilgan  barcha  yutuqlarni 

o‘ziga singdirib, inson qudrati va aqliga xizmat qilishi lozim. Har 

qanday rivojlangan texnika ham ijtimoiy masalalarni insonsiz hal eta 

olmaydi. Biroq, taraqqiyot taqdirini ma’naviy jihatdan yetuk odamlar 

hal  qiladi.  Texnikaviy  bilim,  murakkab  texnologiyani  egallash 

qobiliyati  ma’naviy  barkamollik  va  mustaqil  tafakkur  bilan  birga 

---

582 

borishi  kerak.  Texnik  taraqqiyotni,  uning  jamiyatdagi  o‘rni  va 

rolini to‘xtatish, inkor etish mumkin emas. Shunday ekan, texnogen 

sivilizatsiyada inson texnogen madaniyat-fan amaliyoti, texnikaning 

yangidan-yangi  shakllari,  ularni  ishlata  bilish  uquvi  va  mahoratiga 

ega bo‘lishi taqozo etiladi.