Ызбек диалектологияси

G u l i s t o n – 2017

Fanning ishchi o’quv dasturi namunaviy o’quv dasturi va o’quv rejasiga muvofiq ishlab chiqildi.

Tuzuvchi: Xudoyqulova Sh.V. – GulDU “O’zbek tili va adabiyoti” kafedrasi katta o`qituvchisi __________ (imzo)
Taqrizchi: Pardayeva I.X. – GulDU “O’zbek tili va adabiyoti” kafedrasi dotsenti __________ (imzo)

Fanning ishchi o’quv dasturi “O’zbek tili va adabiyoti” kafedrasining 2017 yil “___” _________ dagi ___ - sonli majlisida ko’rib chiqilib, fakultet Ilmiy-uslubiy Kengashida ko’rib chiqish uchun tavsiya qilindi.

Kafedra mudiri: f.f.n. F.Sharipov
Fanning ishchi o’quv dasturi “O’zbek tilshunosligi” fakulteti Ilmiy-uslubiy Kengashining 2017 yil “___” _______ dagi “____” - sonli majlisida tasdiqlandi.

Fakultet Ilmiy-uslubiy

Kengashi raisi: dots. E. Hamdamov

Kelishildi:

O’quv ishlari bo’yicha prorektor: N.Barakayev

So`z boshi
“O’zbek dialektologiya”si fanining maqsadi talabalarni o’zbek tilining diealektlariga xos fonetik, grammatik beligilar bilan tanishtirish, ularda dialektologik tadqiqot o’tkazish malakasini hosil qilish sanaladi. Bu fanni bilish har bir filologning mustaqil ravishda xalq shevalarini o’rganish, to’plangan materialni tahlil eta olish ko’nikmasini shakllantiradi. Shuning uchun dialektologiya «Hozirgi o’zbek adabiy tili» asosiy kursining uzviy qismi bo’lib, tilshunoslik sohasidagi yo’nalishlarda muhim o’rin tutadi. Talabalardan dialektologik bilimlarni o’zlashtirish natijasida o’zbek tili shevalarining til xususiyatlarini, tarqalish hududlarini, mavjud tadqiqot-lar mazmunini bilish, shevaga oid materiallarni o’rganish, to’plash, tahlil qila olish talab etiladi.
O’quv fanining maqsadi va vazifalari
Fanni o’qitishdan maqsad – talabalarga dialektologiya fanining nazariy va amaliy muammolari haqida tushuncha berish va kerakli sharoitlarda ulardan foydalanishni o’rgatish.
Fanning vazifasi – a)talabalarda dialektologik terminlarning ishlatilish ko’lami, transkriptsiyadan foydalanish va ularni amalda ham o’quv, ham ilmiy izlanishlar jarayonida qo’llash masalasini shakllantirish;
b) sheva faktlarini ishonchli tarzda, izchil to’plash, saralash; v) har bir shevaning leksik, fonetik va grammatik xususiyatlarini jiddiy o’rganish; g) o’zbek shevalarini hududiy kartalashtirish; d) ularning turli tipdagi atlas-larini yaratish masalasi; e) o’zbek shevalarining bir necha tomlik lug’atini tuzish; yo) o’zbek shevashunosligining nazariy-metodologik muammolari: ak-siomatika - shevaning o’zbek adabiy tiliga so’zsiz asos bo’lishi; metodologik reflektsiya - adabiy tilning shevaga ta’siri; shevalarning o’zaro ta’siri masa-lasi; sheva, lahja, dialekt tushunchalari, ularning ta’rifi; transkriptsiya; pasportlashtirish; sheva va adabiy til munosabati; adabiy til bilan sheva-larning farqlash jihatlari; shevaning ma’lum til doirasining norasmiy hududiy til ko’rinishi ekanligi; o’zbek tilining shevalarga boy ekanligi; buning sabablari; shevani o’rganishning darajasi, holatiga aniqlik kiritish kabilar.