|
Fandan o’tiladigan mavzular va ular bo’yicha mashg’ulot turlariga ajratilgan soatlarning taqsimoti
T/r
|
Fanning bo’limi va mavzusi, ma’ruza mazmuni
|
Soatlar
|
Jami
|
Ma’ruza
|
Amaliy
mashg’ulot
|
seminar mashg’ulotlari
|
|
Dialektologiya fani haqida umumiy ma`lumot.
|
2
|
2
|
|
|
|
O’zbek dialektologiyasining nazariy-metodologik muammolari to’g’risida umumiy ma’lumotlar
|
2
|
2
|
|
|
|
Dialektlarni tadqiq qilish usullari
|
2
|
2
|
|
|
|
Transkriptsiya va uning turlari
|
2
|
2
|
|
|
|
O’zbek shevalarini tasniflash
|
2
|
2
|
|
|
|
Ozbek shevalari fonetikasi
|
2
|
2
|
|
|
|
ОН
|
|
|
|
|
|
Ozbek shevalar leksikasi va leksikografiyasi.
|
2
|
2
|
|
|
|
Ozbek shevalaridagi o`z va o`zlashgan qatlam.
|
2
|
2
|
|
|
|
Ozbek shevalari morfologiyasi
|
2
|
2
|
|
|
|
O’zbek shevalarda so’z yasalishi
|
2
|
2
|
|
|
|
Ozbek shevalari sintaksisi
|
2
|
2
|
|
|
|
Lingvistik geografiya metodi
|
2
|
2
|
|
|
|
Amaliyot
|
|
|
|
|
1.
|
Transkripsiya va uning turlari
|
2
|
|
2
|
|
2.
|
Shevaga oid gaplarni transkripsiyada yozib olish.
|
2
|
|
2
|
|
3.
|
Shevaga oid matnlardagi fonetik xususiyatlarni ko`rsatish.Farg`ona.
|
2
|
|
2
|
|
4.
|
Shevaga oid matnlardagi morfologik xususiyatlar.Toshkent.
|
2
|
|
2
|
|
5.
|
Shevaga oid matnlardagi leksik xususiyatlarni ko`rsatish. Xorazm.
|
2
|
|
2
|
|
6.
|
Qipchoq lahjasiga xos fonetik xususiyatlar. Jizzax shevasi.
|
2
|
|
2
|
|
7.
|
Qarluq lahjasiga xos leksik xususiyatlar.
|
2
|
|
2
|
|
8.
|
O`g`uz lahjasiga xos fonetik, leksik, morfologik xususiyatlar.
|
2
|
|
2
|
|
|
Seminar
|
|
|
|
|
1.
|
Dialektlarni o`r-ganish usullari.
|
2
|
|
|
2
|
2.
|
Ona tili fanini o`qitish jarayo-nida bu fanning ahamiyati.
|
2
|
|
|
2
|
3.
|
I.I.Zarubin va K.K.Yudaxin tasniflari.
|
2
|
|
|
2
|
4.
|
E.D.Polivanov va G`ozi Olim Yunusov tasniflari.
|
2
|
|
|
2
|
5.
|
A.K.Borovkov tasnifi.
|
2
|
|
|
2
|
6.
|
V.V.Reshetov tasnifi.
|
2
|
|
|
2
|
7.
|
O`zbek tilining qarluq-chigil-uyg`ur lahjasi.
|
2
|
|
|
2
|
8.
|
O`zbek tilining qipchoq lahjasi.
|
2
|
|
|
2
|
9.
|
O`zbek tilining o`g`uz lahjasi.
|
2
|
|
|
2
|
|
ON
|
|
|
|
|
|
YaN
|
|
|
|
|
Jami
|
58
|
24
|
16
|
18
|
Asosiy qism
O’quv materiallari mazmuni
Ma’ruza mashg’ulotlari mazmuni
1.1.1. Dialektologiya fanining maqsad va vazifalari. Transkriptsiya. (2 soat).
Dialektologiya fani haqida umumiy ma’lumot. O’zbek dialektologiyasining shakllanishi. Mahmud Qoshg’ariy va o’zbek dialektologiyasi. Bu fanning asosiy muammolari hamda hozirgi ahvoli. Uning o’zbek tilshunos-ligidagi o’rni. O’zbek shevalarining o’rganilishi tarixi.
Dialektologiya fanining o’rganish ob’ekti. Tasviriy dialektologiya va tarixiy dialektologiya. Bugungacha yaratilgan dialektologik tadqiqotlar ha-qida malumot. Turkiy tillar va lahjalarini o’rganishda Mahmud Qoshg’ariyning «Devonu lug’otit turk» asarining ahamiyati.
Transkriptsiya turlari. Xalqaro fonetik alfavit (MFA). Turkiy tillar va lahjalarni o’rganishda rus turkologlari tomonidan qo’llanilgan transkriptsion belgilar. O’zbek shevalarini o’rganishda qo’llanilgan transkriptsiyalar.
Lotin alifbosiga asoslangan yangi o’zbek yozuvidagi transkriptsiyaga xos xususiyatlar.
[A2.9-16; A3.6-12; A7.3-7; Q4.6-16; Q4.17-30; Q4.6-16; Q4.17-30; ].
O’zbek dialektologiyasining nazariy-metodologik
muammolari to’g’risida umumiy ma’lumotlar (2 soat).
Dialekt va adabiy til. Umumxalq tili, adabiy til va mahalliy dialektlar. Dialektlar, ularning paydo bo’lishi, dialektlarni qabila tarixiga bog’lab o’rganish. O’zbek adabiy tilining dialektal asosi. Adabiy tilning jonli xalq tili hisobiga boyishi. Adabiy tilning shevalarga munosabati va ularning ta’siri.
Dialektologiya fanining xalq tarixi, til tarixi, xalq og’zaki ijodiyoti, joy nomlari, antroponimlar, etnografiya va nomshunoslik masalalarini o’rganish; matbuotdagi har xil yozishlarning oldini olishda; orfografiya, orfoepiya, atamashunoslik masalalarini hal qilish; maktablarda ona tili o’qitishda va o’qituvchilar nutqida uchraydigan sheva xususiyatlarini bartaraf etishdagi ahamiyati. «Davlat tili haqida» va «Ta’lim to’g’risidagi» qonunlarning ijrosida dialektologiya fanining o’rni.
[A2.3-12; A1.3 -13; ; Q4.6-16; Q4.17-30; Q4.6-16; Q4.17-30; ].
Dialektlarni tadqiq qilish usullari (2 soat).
Ayrim sheva, dialekt va shevalar guruhni ekspeditsiya tashkil etish yo’li bilan o’rganish. Dialektlarni turli shaklda o’rganish maqsadida fonetik transkriptsiya bilan yozib olish, tarixiy, tasviriy, qiyosiy tekshirishlar. Savol-javob usuli, dialektologik dasturlar asosida sheva vakillarini kuzatish. Kuzatish ob’ektlarini tanlash. Dialektologik materiallarni hujjatlashtirish.
[A1.14-20; A2.12-17; ].
Transkriptsiya (2 soat).
Transkriptsiya turlari. Xalqaro fonetik alfavit (MFA). Turkiy tillar va lahjalarni o’rganishda rus turkologlari tomonidan qo’llanilgan transkriptsion belgilar. O’zbek shevalarini o’rganishda qo’llanilgan transkriptsiyalar.
Lotin alifbosiga asoslangan yangi o’zbek yozuvidagi transkriptsiyaga xos xususiyatlar.
[A2.8-12; A1.7-14; ; Q4.6-16; Q4.17-30; Q4.6-16; Q4.17-30; ].
O’zbek shevalarini tasniflash(2 soat).
O’zbek shevalarini tasniflashda yetakchi tamoyillar: hududiy, etnik, etnogenetik, lisoniy, lisoniy-hududiy (lingvoareal). O’zbek shevalari tasnifi (I. I. Zarubin, E. D. Polivanov, G’ozi Olim Yunusov, K. K. Yudaxin, A. K. Borovkov, V. V. Reshetov tasniflari). Ularning yutuq va kamchiliklari.
[A2.17-37; A1.23-35; Q1.16-26; Q4.15-30; Q7.16-26; Q8.19-35;].
Shevalar fonetikasi (2 soat). O’zbek shevalarining fonetik tomondan farqlanadigan belgilari: ye-lashish, je-lashish, o-lashish va a-lashish. Unli fonemalar. Singarmonizm, uning o’zbek shevalarida uchrashi. Shevalarda undosh fonemalar va fonetik hodisalar talqini.
[A1.43-73; A2.43-62; Q1.36-46; Q4.27-30; Q4.6-16; Q10.18-30; ].
Shevalar leksikasi va leksikografiyasi (2 soat). O’zbek shevalarining adabiy tildan farq qiladigan ba’zi xarakterli lug’aviy xususiyatlari. Shevalarda ayrim so’z, so’z shakllari va atamalarni adabiy tilga olib kirish masalasi. Shevalarda antonim, omonim, sinonim, ko’p ma’noli, eskirgan, tarixiy so’zlar va neologizmlarning o’ziga xosligi. Dialektal frazeologiya hamda uning shevalararo qo’llanishi. Shevalarda onomastik birliklar.
O’zbek shevashunosligida leksikografiya va uning muammolari.
[A1.162-167; A2.75-88; ; Q5.46-56; Q3.17-30; Q4.7-16; Q3.16-30; ].
Shevalar morfologiyasi (2 soat).
Shevalarda ot va unga xos xususiyatlar. Shevalarda sifat hamda uning xususiyatlari. O’zbek shevalarida son va uning turlari. O’zbek shevalarida numerativlar. Shevalarda fe’l hamda uning xususiyatlari. Shevalarda ravish va uning turlari. Shevalarda ko’makchi, bog’lovchi, yuklamalar. Modal so’zlar, undov hamda taqlid so’zlarning shevalardagi ko’rinishlari.
[A1.132-148; A2.62-79; ; Q1.6-16; Q7.17-30; Q9.16-21; Q1.37-39; ].
O’zbek shevalarda so’z yasalishi(2 soat).
Affiksatsiya va kompozitsiya usullari bilan Y-lovchi (qorluq), J-lovchi (qipchoq), o’g’uz guruhi shevalarida so’z yasalishi hamda ularga xos xususiyatlar.
[A1.234-237; ].
Shevalar sintaksisi(2 soat).
Sintaksis va shevalar sintaksisi. Dialektal so’z birikmasi. Dialektal sodda gaplar. Gap bo’laklari va ularning dialektal xususiyatlari. Shevalarda qo’shma gap, o’zga gap va dialog.
[A2.156-160; A1.123-127; Q8.78-90; 9.17-30; Q14.17-32; Q4.17-30; ].
Do'stlaringiz bilan baham: |
