Ызбек диалектологияси

Ilovalar
Fan dasturi....................................................................................................
Ishchi fan dasturi..........................................................................................
Ingliz va rus tilidagi xorijiy o`quv materiallari(elektron shaklda)...............
Taqdimotlar va multimediya vositalari(elektron shaklda)...........................
Qo`shimcha didaktik materiallari.................................................................

So`z boshi
«O’zbek dialektologiyasi» fani universitetlar va pedagogika institutlarining o’zbek tili va adabiyoti fakultetlarida tilshunoslikning bir sohasi sifatida o’qitiladi.
O’zbek tili dialektlari xilma-xil va juda murakkabdir. Oliy o’quv yurtini tugatgan ona tili o’qituvchisi o’zining ish faoliyatida turli dialekt vakillari bilan uchrashadi. Shuning uchun o’qituvchi mashg’ulotlarni o’zbek tilining adabiy normasida olib borish bilan birga shevalarning asosiy xususiyatlarini yaxshi bilishi, o’quvchilarga adabiy til va sheva o’rtasidagi farqni tushuntirishda, ularda uchraydigan dialektal xatolarning oldini olishda qiynalmaydi.
O’zbek tili juda boy adabiy traditsiyaga ega. O’zbek xalqining butun tarixi davomida yaratgan taraqqiyot bosqichlarini belgilash uchun boy material beradi. Ammo o’zbek tilining o’ziga xos ba’zi xususiyatlari (ayniqsa, fonetikaga xos xususiyatlari) bu yozma yodgorliklarida o’z aksini topmagan, chunki arab alifbesida yozilgan yozma yodgorliklarda ayrim so’z va formalarning talaffuzi farqlanmagan. O’zbek shevalarining barcha sohalari bo’yicha o’rganish esa bu xususiyatlarni aniqlash va ularni qayta tiklash uchun katta yordam beradi. Ayni vaqtda dialektologik kuzatishlar yozuv yodgorliklarida uchraydigan ayrim sheva materiallari va ularning xususiyatlarini to’g’ri izlhlash imkonini ham beradi.
Sheva materiallari o’zbek tili tarixi mutaxassislari uchungina emas, balki tarixchilar uchun ham o’zbek xalqi etnogenezi masalalarini hal qilishda yordam beradi. Chunki xalq shevalari o’zbek xalqining moddiy va ma’naviy madaniyatini, yodgorliklarda qayd etilmagan ayrim faktlarni bizning davrimizgacha olib kelgan bo’lishi mumkin.
Demak, sheva materiallari faqat tilshunoslik uchungina emas, balki tarix, etnografiya va boshqa sohalar uchun ham muhimdir.
Ushbu ma’ruza matnida o’zbek tilining ko’pshevaliligi uning boyligi sifatida qayd etilib, o’zbek lahjalarining tasnifi tarixiga qisqacha izoh, lingvistik geografiyasiga e’tibor qaratiladi. Dialektologiyaning xalq va til tarixi bilan uzviy aloqada ekanligi ta’kidlanib, masalalar o’sha mezondan kelib chiqqan holda yoritilgan.
Ma’ruza matni yangi pedagogik texnologiya asosida yaratilgan bo’lib, undagi tayanch tushuncha va iboralar, nazariy topshiriqlar mavzuning mazmunidan kelib chiqqan. Nazariy va mustaqil topshiriqlar talabalarning faolligini oshirishga xizmat qiladi.