Ызбек диалектологияси

Dialektologiya fani, uning maqsadi va vazifalari


Reja:
1.Dialektologiya fani haqida umumiy ma’lumot. Uning o’rganish ob’ekti.
2.O’zbek xalq shevalarini o’rganishda ishlatilayotgan belgilar- transkriptsiya va uning tuzilishi.
3.Unli va undosh tovushlarni ifodalash uchun ishlatiladigan transkriptsion belgilar.
Dars maqsadi: «O’zbek dialektologiyasi» fanining predmeti, maqsadi, vazifasi va boshqa fanlar bilan munosabati xususida talabalar bilimini mustahkamlash, ularda bu tushunchalarni mustaqil tarzda tushuntirib bera olish ko’nikmasini shakllantirish.
Dialektologiya fani haqida ma’lumot berish. Uni o’rganish makonini misollar orqali sharhlash. Dialektologiyaning maqsad va vazifalari, uning ona tilini o’qitishdagi ahamiyatini talabalar ongiga singdirish.
Identiv o’quv maqsadlari
1.Dialektologiya fani haqida qisqacha ma’lumot beradi.
2.Dialektologiyaning o’rganish makonlarini izohlaydi.
3.Dialektologiyaning asosiy vazifasini o’rganadi.
4.Dialektologiyaning o’zbek tili va adabiyoti fanini o’qitishdagi ahamiyatini belgilaydi.
Tayanch tushuncha va iboralar:
Dialekt, sheva, lahja, turkiy tillar, turkiy dialektologiya, qardosh tillar, fonetik xususiyatlar, morfologik va leksik belgilar, dialektografiya, tasviriy dialektologiya, tarixiy dialektologiya, maxalliy shevalar, grammatik shakllar, lingvogeografik usullar, fonetik norma, leksik norma, grammatik normalar orfografiya va orfoepiya, urug’-qabilalar, joylashish hududi, onomastika, etnonimlar, toponimlar, gidronimlar, qarnoq shevasi,turk shevasi, xalqaro atama, umumlingvistik tushuncha, ravish, tarz, yo’sin, shevalarning tarqalish chegarasi, o’xshash lingvistik xususiyatlar tarqalish kartasi, shevalarni kartalashtirish, lingvistik atlas, transkriptsiya, qayta yozuv, ma’naviy alifbo, transliteratsiya, fonetik va fonologik transkriptsiya, fonema, turkshunos va russhunoslar, qattiq va yumshoq unli, indifferent tovush, oraliq tovush, spirantizatsiya, konvergentsiya (birlashish), palatalizatsiya, reduktsiya.