Иšтисодий таілил фанининг моіияти, бозор иšтисодиёти шароитида аіамияти ва вазифалари

8.1. Молиявий салоҳиятни ифодаловчи
кўрсаткичлар ва уларнинг тавсифи
 
Корхонанинг молиявий салоҳияти (потенциали)
деб 
унинг фаолиятини тўлиқ таъминлайдиган турли манбалардан 
таркиб топган молиявий маблағлар мажмуасига айтилади. 
Ҳар бир жараённи, иқтисодий категория ёки тушунчани 
иқтисодий жиҳатдан таҳлил қилиш учун уларни кўрсаткичларда 
ифодалаб олиш лозим. Шу туфайли молиявий потенциални 
таҳлил қилиш учун ҳам уни ифодаловчи кўрсаткичларини 
аниқлаб олиш лозим. 
Молиявий потенциал бу анча кенг қамровли тушунча. Шу 
туфайли уни битта ёки бирқанча кўрсаткичлар билан ифодалаб 
бўлмайди. Уни ифодалаш учун кўрсаткичлар тизимидан 
фойдаланиш мақсадга мувофиқдир. Бироқ кўрсаткичлар тизими 
бу бирқанча кўрсаткичлар тўплами деган гап эмас.
Кўрсаткичлар тизими деганда бир категорияга 
мансуб бирқанча кўрсаткичларни маълум белгилари 
бўйича аниқ гуруҳларга бўлинган кўрсаткичлар туркуми 
тушунилади. 
Молиявий потенциални ифодаловчи кўрсаткичларни 
иқтисодий мазмуни жиҳатидан икки гуруҳга бўлиш мумкин: 
1. 
Молиявий 
потенциал 
ҳолатини 
ифодаловчи 
кўрсатикичлар; 
2. Молиявий потенциал самарадорлигини ифодаловчи 
кўрсаткичлар. 

---

150 
Ушбу гуруҳ кўрсаткичлар бир-бири билан узвий боғлиқ. 
Аммо ҳар бири ўзига хос хусусиятларга ҳам эга. 
Молиявий 
потенциал 
(Мп) 
ҳолатини 
ифодаловчи 
кўрсаткичларга маълум бир даврда улар қай аҳволда эканлигини 
ифодалайдиган кўрсаткичлар киради. Унинг умумий ҳажми, 
таркиби тўғрисидаги маълумотларни айнан шу ҳолатини таҳлил 
қилиб аниқлаш мумкин. Ушбу гуруҳ кўрсаткичлар молиявий 
потенциалининг таркибига қараб яна икки гуруҳга бўлинади.
1. Мп. ҳолатининг ўз маблағлари билан боғлиқ 
кўрсаткичлари. 
2. Мп. холатнинг четдан жалб қилинган маблағлар билан 
боғлиқ кўрсаткичлари. 
Ҳар иккала гуруҳ кўрсаткичларига ҳам бир қанча 
кўрсаткичлар киради ва улар мажмуаси кўрсаткичлар тизимини 
ташкил 
қилади. 
Молиявий 
потенциал 
самарадорлигини 
ифодаловчи 
кўрсаткичлар 
асосан 
унинг 
қандай 
фойдаланаётганидан далолат беради. Бу кўрсаткичлар асосида 
натижа билан молиявий потенциал ўртасидаги нисбат ётади. 
Булар ҳам бирқанча гурухларга бўлинади.