Иқтисодий таҲ

8.22-жадвал
Бухгалтерия баланси актив қисмининг таҳлили

Кўрсаткичлар	Йил боши		Йил охири		Фарқи (+,-)
	Сумма, м.с.	Сал-моғи, %	Сумма, м.с.	Сал-моғи, %	Сумма, м.с.	Сал-моғи, %
Баланс активи. Жумладан:	75098,8	100	410861	100	+335762,2	-
1. Узоқ муддатли активлар. Ундан:	-	-	249900	60,82	+249900	+60,82
1.1. Асосий воситалар	-	-	249900	60,82	+249900	+60,82
2. Жорий активлар. Ундан :	75098,8	100	160961	38,18	+85862,2	+61,82
2.1. Дебиторлар	74618,8	99,36	159511	38,82	+84892,2	-60,54
2.2. Пул маблағлари	482	0,64	1450	0,35	+968	-0,29

8.22-жадвал маълумотларидан кўринишича, корхонада йил бўйича бугалтерия баланси активи йил бошига 75098,8 минг сўмни, охирига эса 410861 минг сўмни ташкил қилган ҳолда 335762,2 минг сўмга ошган. Актив бўлимда жорий активларнинг улуши йил бошида 100 фоиздан иборат бўлди. Жамиятда дебиторлик қарзлари йил бошидаги 74618,8 минг сўмдан йил охирига келиб, 159511 минг сўмга ошди. Унинг жами активлардаги улуши 99,36 фоизни ташкил қилди. Демак, жамиятда жорий активлар таркибининг асосий қисми дебиторлик қарзлардан иборат экан. Бошқарув маъмурияти мазкур қарздорликни камайтириш бўйича керакли ишларни амалга ошириши лозим бўлади. Пул маблағларининг ҳажми ҳам 968 минг сўмга ошиб, активлардаги салмоғи 0,64 фоиздан иборат бўлди. Йил охирига келиб, жами активларда узоқ муддатли активларнинг улуши 60,82 фоизни ташкил қилиб унинг таркибида асосий ўринни асосий воситаларнинг улуши эгаллади. Жорий активларнинг активлардаги улуши йил охирида 38,18 фоиздан иборат бўлди. Жами дебиторлик қарзларининг активлардаги улуши йил охирида 38,82 фоизни ташкил қилиб, 60,54 фоизга камайди. Пул маблағларининг ҳажми йил охирида 1450 минг сўмдан иборат бўлиб, унинг активлардаги улуши 0,35 фоиздан иборат бўди. Демак, жамият бухгалтерия баланси активида йил бошида жорий активларнинг улуши асосий ўринни эгаллаган бўлса, йил охирига келиб узоқ муддатли активларнинг улуши етакчи ўринни эгаллади. Демак, жамиятда узоқ муддатли активлар ҳажмини ошириш бўйича тадбирлар амалга оширилган. Таҳлил қилинаётган корхонада муддати ўтган дебиторлик ва қарзлар мавжуд эмас. Булар корхона маблағлари тузилмасини яхшилайди ҳамда молиявий ҳолатига ижобий таъсир кўрсатади.

Корхоналар ўз маблағлари манбаларини таҳлил қилиши уларнинг тўлов лаёқатига баҳо беришда муҳим ўрин тутади. Уларнинг мулки ва маблағларининг келиб чиқиш манбалари баланснинг пассивида кўрсатилади. Булар ўзига қарашли ва четдан жалб қилинган манбаларга ажратилади. Жалб қилинган манбаларга банк кредитлари ва кредиторлик қарзлари киради.
Корхонанинг ўз маблағлари манбаларини таҳлил қилиш, авваламбор бухгалтерия баланси, пассив 1-бўлими асосида дастлаб ўз маблағлари манбаларининг таркибий тузилиши ва ўзгаришини аниқлашдан бошланади. Таҳлил учун 8.23-жадвални ҳавола қиламиз.