Иқтисодий таҲ

КЎРСАТКИЧЛАР

Миқдор кўрсаткичлар	Сифат кўрсаткичлар
Маҳсулотларни сотишдан тушган ялпи фойда(зарар)	Умумий рентабеллик даражаси
Давр харажатлари	Давр харажатлари даражаси
Бошқа оператсион даромадлар	Бошқа оператсион даромадлар даражаси
Бошқа оператсион харажатлар	Бошқа оператсион харажатлар ўртача даражаси
Оператсион фойда (зарар)	Асосий ишлаб чиқариш фаолияти рентабеллиги даражаси
Молиявий фаолиятдан олинган даромад (харажатлар)	Аксиянинг рентабеллиги
Умумхўжалик фаолиятидан келган фойда (зарар)	Умумхўжалик фаолияти бўйича рентабеллик даражаси ва бошқалар (таҳлил мақсадига боғлиқ)
Тасодифий фойда (зарар)
Солиқ тўлангунга қадар фойда (зарар)
Соф фойда	Соф рентабеллик

8.2-чизма. Молиявий натижалар шаклланишини ифодаловчи кўрсаткичларнинг иқтисодий мазмуни бўйича таснифи


8.2-чизмадан кўринишича, молиявий натижаларнинг шаклланишини ифодаловчи кўрсаткичлар бир қанча. Бинобарин, уларнинг ҳар бири маълум миқдорга эга бўлиши ва таҳлил қилинаётган тоифанинг у ёки бу жиҳатини ифодалаши керак. Бу ҳолат аниқ ахборотлардан фойдаланишни тақозо этади.
Фойда кўрсаткичлари қуйидагича аниқланади:
1. Ялпи фойда = Соф тушум – сотилган маҳсулотнинг ишлаб чиқариш таннархи.
2. Асосий ишлаб чиқариш фаолиятидан келган фойда = ялпи фойда - давр харажатлари ± асосий фаолиятдан олинган бошқа даромад (харажат).
3. Умумхўжалик фаолиятидан олинган фойда = асосий фаолиятдан олинган фойда + олинган дивидендлар + бошқа олинган дивидендлар ± олинган ва берилган қарзлар бўйича фоизлар ± бошқа олинган ва тў ланган фоизлар ± валюта курси фарқи ± молиявий фаолият бўйича бошқа даромад (харажат).
4. Солиқ тўлагунга қадар фойда = умумхўжалик фаолиятидан келган фойда ± фавқулоддаги фойда (зарар).
5. Соф фойда (зарар) = солиқ тўлагунга қадар фойда - фойдадан солиқ бошқа солиқлар ва ажратмалар.
Иқтисодчи олим Л.А.Берснстайн томонидан маҳсулотлар сотишдан олинган соф тушум таҳлилида қуйидаги саволларга жавоб аниқлаш лозимлиги кўрсатилган¹⁶:
1. Тушумни олишнинг асосий манбалари нималардан иборат?
2. Мазкур манбаларнинг динамикаси ва барқарорлиги қандай?
3.Тушумнинг келиб тушиши қандай аниқланади ва ўлчанади?
Енди корхона молиявий натижаларини умумий ҳажмини таҳлил қилиш учун қуйидаги жадвални келтирамиз (8.19-жадвал).