Иқтисод вА молия / экономика и финансы №2, 2011 20 ИҚтисодий назария / экономическая теория

---

ИқТИСОД вА мОЛИЯ / ЭКОНОмИКА И ФИНАНСы
№2, 2011
20
ИҚТИСОДИЙ НАЗАРИЯ / ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ТЕОРИЯ
одатда халқаро экспертлар томони-
дан мамлакат миқёсида макроиқтисодий 
барқарорликнинг таъминланганлик даражаси 
қуйидаги кўрсаткичлар ёрдамида баҳоланади: 
иқтисодий ўсиш, тўла бандлик, ички нарх-
ларнинг барқарорлиги, миллий валютанинг 
барқарорлиги, барқарор тўлов баланси, 
бақувват давлат бюджети, мамлакат аҳолиси 
орасида даромадларнинг одил тақсимланиш 
даражаси.
Мазкур мақолада макроиқтисодий 
барқарорликни ифодаловчи услубиёт-
лар таҳлил қилинган ва эътиборингизга 
макроиқтисодий барқарорликни ифодаловчи 
ҳар бир кўрсаткич республикамиз шароитидан 
келиб чиққан ҳолда баҳоланган.
Мамлакат иқтисодий салоҳиятини ифо-
даловчи кўрсаткичлар халқаро амалиётда 
миллий ҳисоблар тизими (МҲТ) орқали ҳисоб-
китоб қилинади.
МҲТ деганда мамлакат миқёсида содир 
бўлаётган иқтисодий ва социал жараёнларни 
ифодаловчи кўрсаткичлар тизими ҳамда ушбу 
кўрсаткичларни ҳисоблаш методологияси ва 
усуллари тушунилади.
Мамлакат иқтисодий салоҳиятини энг умум-
лаштириб ифодалайдиган кўрсаткич МҲТда 
ялпи ички маҳсулот (ЯиМ) ҳисобланади.
ЯиМ уч хил усулда ҳисобланади:
1. ишлаб чиқариш усули.
2. Харажатлар усули.
3. даромадлар усули.
Ишлаб чиқариш усулида
ҳисобланган 
ЯиМ якуний товарлар ва хизматларни ишлаб 
чиқаришнинг турли босқичларида қўшилган 
қийматлар йиғиндиси сифатида аниқланади. 
Айрим корхоналар ва тармоқлар миқёсида 
қўшилган қиймат
товар ва хизматларнинг 
сотиш баҳоси билан уларни ишлаб чиқариш 
учун фойдаланилган хом ашё ва материал-
ларни сотиб олишга сарфланган харажатлар 
ўртасидаги фарқ кўринишида аниқланади.
Мамлакат миқёсида ЯиМ = ЯиЧ – ои
Бу ерда, 
ЯиМ – ялпи ички маҳсулот;
ЯиЧ – ялпи ишлаб чиқариш;
ои – оралиқ истеъмол;