Иқтисод ва молия / экономика и финансы 015, Хошимов П. З., Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети Иқтисодиёт факультети «Иқтисодиёт назарияси»

ИҚТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2015, 3
лантиришнинг самарали бозор воси-
таси бўлиши керак. Жамият ижтимоий 
ривожланишини модернизациялаш, 
давлатдан фуқароларни ижтимоий 
ҳимоялаш ва даромадларни шакллан-
тириш услубиятига бугунги ёндашув-
лардан фарқли аҳолини ижтимоий 
ҳимоялаш сиёсати ислоҳотларини да-
вом эттиришни талаб қилади. Бу мам-
лакатда инсон капитали сифат дара-
жаси, ижтимоий инфратузилманинг 
ривожланиш даражаси, аҳоли ҳаёт 
сифати кўрсаткичларининг Европа 
мамлакатларидаги турмуш даража-
си умумқабул қилинган стандартлари 
билан таққосланувчанлигини тавсиф-
лайдиган қатор омиллар билан белги-
ланади.
Европа Иттифоқида турмуш да-
ражаси динамикаси ўсиш томонига 
ўзгармоқда. Бир кишига тўғри келади-
ган ялпи ички маҳсулот (РРР стандар-
тида) Люксембургда энг юқори ва Бол-
гарияда энг паст ҳисобланади. Европа 
иттифоқи ўзининг бой ва камбағал 
аъзолари ўртасидаги фарқни камай-
тириш, Европа иқтисодиётини кучай-
тириш, унинг рақобатбардошлигини 
ошириш ва кўплаб ишчи ўринларини 
яратиш, шу орқали турмуш сифатини 
яхшилашга уринмоқда. 
Турмуш сифати иқтисодий ва иж-
тимоий аҳамиятга эга бўлган қатор 
омилларга боғлиқдир. Турмуш сифа-
ти стандартлари мамлакатнинг иқти-
содий тараққиёт даражасидан келиб 
чиқиб, Европанинг барча мамлакат-
ларида фарқланади. Шу билан бир-
галикда ижтимоий стандартларнинг 
кафолатланган минимуми меъёрла-
рини қонунан эътироф этиш ягона 
тамойили Европа Иттифоқи (ЕИ)нинг 
барча давлатлари учун умумий асос 
ҳисобланади. Бу барча фуқаролар 
учун моддий неъматлар ва ижтимо-
ий хизматларга бўлган ҳаётий эҳтиёж-
ларни қондиришда истисноларсиз 
тенг ҳуқуқ ва имкониятларни таъмин-
лайди. 
Евроиттифоқ 
мамлакатларида 
дав лат минимал ижтимоий стан-
дартлари соғлиқни сақлаш, таълим, 
аҳолини ижтимоий ҳимоялаш, ма-
даният, жисмоний тарбия ва спорт, 
уй-жой коммунал хўжалиги хизмат-
ларини кўрсатиш, ҳуқуқ-тартибот ва 
фуқаролар хавфсизлигини таъминлаш, 
оилани, оналик ва болаликни қўллаб-
қувватлаш соҳаларида ўрнатилган. 
Умумқабул қилинган услубиятга кўра, 
турмуш сифати минимал ижтимоий 
стандартлари ЕИ да Европа ижтимоий 
таъминот кодекси, Европа Иттифоқи 
фундаментал ҳуқуқлар Хартияси, Ев-
ропа ижтимоий таъминот кодекси-
га Баённома талабларига мувофиқ 
ўрнатилади. ЕИ талабларига мувофиқ, 
Халқаро Меҳнат Ташкилотининг 102-
сонли «Ижтимоий таъминот энг кам 
меъёрлари тўғрисида»ги (Женева, 
1952 й. 4 июнь), 131-сонли «Энг кам 
иш ҳақини белгилаш тўғрисида»ги 
конвенциялари барча мамлакатларда 
ратификацияланган. Бу эса ЕИ барча 
мамлакатларида турмуш сифати стан-
дартларини белгилаш ягона тамойи-
лини таъминлаш имконини беради. 
Энг кам иш ҳақи даражаси бўйича 
Европа иттифоқи мамлакатларини 
шартли равишда уч гуруҳга ажра-
76
МЕҲНАТ БОЗОРИ ВА ИЖТИМОИЙ ҲИМОЯ / РЫНОК ТРУДА И СОЦИАЛЬНАЯ ЗАЩИТА

---