истеъмолчилар танлови назарияси истеъмолчининг авзал кўриши ва нафлилик

3. Эҳтиёжларнинг тўйинмаганлиги тўғрисидаги аксиома. Унга биноан истеъмолчилар хар доим неъматнинг кичикроқ қисмидан кўра, кўпроқ қисмини афзал кўради. Масалан истеъмолчи битта машиа иккита машинани авзал кўради. Ушбу аксиомага нафлилига манфий бўлган товарлар мисол қилиниши мумкин эмас чунки, улар истеъмолчини фаровонлик даражасини пасайтиради. Хусусан, хавони ифлосланиши, шовқин истеъмолчига нафлилик даражасини пасайтиради.
Ушбу 3 та аксиома (заминлар) нафлиликни функциясини аниқлаш учун
зарур. Бу аксиомалар истеъмолчини афзал кўришини тушунтирмайди, балки акс эттиради. Афзал кўришини хар бир истеъмолчи учун ўзига хос хусусиятларини бефарқлик эгри чизиқлари ёрдамида кўрсатиш мумкин.
Нафлилик функцияси- истеъмол жараёнида эришиладиган истеъмол хажимлари билан нафлилик ўртасида нисбат. Нафлилик функцияси харидорни афзал кўришларини (хохишларини) кўрсатади. Нафлилик функцияси маълум миқдордаги товарларга бошқа бир миқдордаги товарларни таққослашни билдиради.
Нафлилик функцияси - эҳтиёжларни қондирилиши даражасигача, истеъмолчи томонидан танланган товарлар тўпламини тартиблашда(кетма кет жойлашуви), истеъмолчининг танлови бўйича харакатларнинг мақсадли функцияси. Нафлилик фукцияси истеъмол қилинаётган товарлар (X,Y)дан олинаётган нафлиликни ҳосиласини ифодалайди.
U(X,Y) = XY
Нафлилик - бу истеъмолчилар маълум бир маҳсулот (хизмат) ни истеъмол қилишдан оладиган қониқишдир. Нафлилик субъектни неъматни истеъмол қилиш ёки қандайдир харакатларни бажаришдан оладиган қониқишининг ўлчовидир.
Нафлилик фақат индивидуал тушунча, чунки бир одамга нафли бўлган нарса бошқасига нафсиз бўлиши мумкин.
Нафлилик товарнинг истеъмол хусусиятларига ва истеъмол жараёнининг ўзига, уларнинг кимнинг эҳтиёжини ва қандай қондиришига боғлиқ. Нафлиликни ўзи маълум бир аниқ товарнинг кўпайиши ёки камайиши билан ўзгаради. Биринчи ҳолда, у камаяди, иккинчисида эса кўпаяди.
Нафлилик тартиб ўлчов хусусиятига эга, бунда муқобиллар тартибланган (кетма кет жойланган ) бўлиши мумкин, аммо миқдорий ўлчов хусусиятига эмас.
Умумий ва меёрий нафлилик фарқланади.