Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

л гари М уҳам мад қатл қилдирган элчи К уш лу-
хон ҳам м усулм он эди .
Ўтрордаги Ч и н ги зх о н н и н г 450 савдогаридан тирик
қолган би ттаси к елиб хон га бўлган ф о ж и а н и батаф сил
гапи ри б берган. Мўғул солн ом алари да қайд қилинга-
121

---

н и дек , Ч и н ги зхон ўзига яқин киш иларни й и ғи б ш ун ­
дай деган экан: «Сартаул халқига қарши ю риш б о ш -
лай м ан ва қ он ун и й равиш да Ухун бош ч и л и ги да ю злаб
қатл қилинган элчи к и ш и лари м из учун қасос олам ан.
Сартаул халқига б и зн и н г ти л л а ш о \а и ж и л ов и м и зн и б е -
ж азо ю либ таш лаш га йўл қўйиш м ум кинм и?» Х он уч
кечаю уч кундуз якка и бодат қ илиб худога ш ундай
илтиж о этган: «Э , парвардигор ва олам ни яратгувчи!
Т о зи к ва туркларни яратган! Бу галаённ и нг сабабч и си
м ен эмас! М енга қ асос учун куч-қувват ҳадя қилгин!».
Ч и н ги зхон лаш к арлари ни н г хоразм ш охдар давлатига
қарши ч и қ и ш и н и н г яна би р сабаби А лави дди н М уҳам -
м адни н г ор ти қ дараж ада м анм анлик қ илиб ўзи н и ол ам ­
ни б о ш қ а р а д и га н якка п о д ш о д е б ҳ и с о б л а ш и д и р . У
бўй сунди рган мамлакатларда маҳаллий ҳок им ларн и қатл
қ и лди ри б, барча ерларни иккита қ или б, ў з қ ари н дош ла-
ри , ам ирлари ва амалдорларига бўл и б берган. О қибатда
илгариги ҳоким ларга хизм ат қ и ли б келган ҳарбий б о ш -
ли к дар н и , тўра ва бек ларни ўзига қарш и н о р о зи қилиб
қўйган. И лгари салж уқийлар эса, ак си н ч а, эск и ам ал-
дорлардан ф ой дал ан и б уларни ў з ўрн и да қ ол ди р и б рағ-
батлантириб келган. Х ор а зм ш о ҳ н и н гу ч и н ч и катта хато­
си йирик қўш ин резервларин и А м ударё орқасига оли б