Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

ўтиб, қолган қисм лари ни қалъаларга б ўл и б ю борган .
М уҳам м ад ш оҳн и н г Ч и н ги зга қарш и тузган страте­
гик режаси мутлақо яроқ си з чиқди. Бир қанча шаҳарлар
чинакамига мардларча ҳим оя қ и л и н и б (ай н и қ са и м п е ­
рия пойтахти У рганч), м ўғулларнинг кучлари кўп о й -
лаб ти й и б турилганига қарамай, бу қалъалар б и р и н -
кетин таслим бўла бош лади . А со си й зар бан и н г й ўна-
л и ш и и м п ери я ш арқий ч ек к аси н и н г э н г заи ф ҳалқаси
яқи н даги н а қўш иб оли нган ва с и ёс и й ғалаёнлар н и -
ҳоятда авжига м инган б о й ш аҳарлар, Ўрта О си ё ва
Х итой би лан савдо алоқалари бўли б турган муҳим қалъ-
алар бўлганлиги та со д и ф и й эм ас эди . Ч унки б у ердаги
савдогарларнинг ю қори табақалари ичида кучли гу-
p y v ia p аж ралиб ч и қ и б, мўғуллар би л ан яқин алоқада
бўл и б, уларнинг мувафф ақиятларидан м анф аатдор э д и ­
лар. Бундай ҳолат и м п ер и я н и н г катта ш аҳарларидан
Б ухоро ва С ам арқандга ҳам хос бўл и б, мазкур ш аҳар-
л арн и нг ичида «беш и нч и к олонн а» сотқ и н -хои н л ар дан
иборат гурухдарнинг м авжудлиги бу даврда рўй берган
воқеаларда маълум роль ўй нади. Бухоро ва Самарқандга
бери лган зарба туф айли п ой тахт Урганч як к алан иб
122

---

қолди. Оқибатда Ч и н ги зн и н г олдин қўш инлари тез ора-
д а А м ударё соҳи лига ети б келди ва Х оразм ш оҳи ни н г
кучли ҳи собланган улкан арм и я си н и парокандаликка
со л д и . О қибатда сон ж иҳатдан кам бўлган Ч и н ги зхон
қўш инлари ғалаба қ озон д и . Лаш кар бош лари Ж ебе ва
Субутойнинг йигирма минглик эн г яхши корпуси Алавид­
ди н М уҳаммадни К аспий денгизи том он чекинишга маж­