Исломда мерос ва унинг тақсимоти

www.madrasa.uz
 
143 
насаби маълум одамнинг кимдан мерос олиши ҳам маълум 
бўлади.
2. Уни иқрор қилган инсон ўша иқроридан вафот 
топгунича қайтмаган бўлиши шарт. Агар у вафот топгунича 
иқроридан қайтган бўлса, иқрор қилинган инсон мерос 
олмайди. 
3. Маййитнинг фарз эгаларидан бўлган қариндошлари, 
асабалари, 
завул-арҳомлари 
ва 
мавлал-мувалотлари 
бўлмаслиги шарт. 
Радд масаласида эр-хотин ўз улушларини олганларидан 
сўнг ҳисобга олинмаганликлари каби улардан ортган барча 
меросга насаби бошқага иқрор қилинган киши ҳақдор бўлади.
Насаби иқрор қилинган, аммо собит бўлмаган инсон 
фақатгина Ҳанафий мазҳабида меросга ҳақдорлардан деб 
саналган. 
(“Раддул Мухтор” Ибн Обидийн).
МЕРОСНИНГ УЧДАН БИРИДАН КЎПРОҒИ 
ВАСИЯТ ҚИЛИНГАН ИНСОННИНГ МЕРОСГА 
ҲАҚДОР БЎЛИШИ ҲАҚИДА 
 
Аввалроқ ўрганганимиздек, маййит ўзидан қолувчи 
меросни бир кишига учдан биридан кўпроқ васият қилса ҳам, 
унинг васияти молининг учдан бирига ўтади. Аммо 
маййитнинг 
фарз 
эгаларидан 
бўлган 
қариндошлари, 
асабалари, завул-арҳомлари, мавлал-мувалотлари ва насаби 

---

www.madrasa.uz
 
144 
бошқага иқрор қилинган кишиси бўлмаса, мероснинг учдан 
биридан кўпи ёки барчаси васият қилинган инсон ўша васият 
қилинган миқдорни олади. Васият қилинган шахсдан мерос 
ортиб қолса, байтул-молга бўлади. Ўзининг меросхўрига 
васият қилиш жоиз эмас. Агар маййит шундай васият қилган 
бўлса, васияти ўтмайди. 
(“Раддул Мухтор” Ибн Обидийн).
 
МЕРОСНИ ОХИРГИ БЎЛИБ БАЙТУЛ-МОЛ 
ОЛИШИ ҲАҚИДА 
 
Маййитнинг 
меросига 
ҳақдорлардан деб 
санаб 
ўтилганларнинг ичидан мутлақо ҳеч кими бўлмаса, унинг 
моли байтул-молга бўлади. Байтул-мол мусулмонларнинг 
умумий хазинасидир. Мутааххир уламолар: “байтул-мол 
мавжуд бўлмаганда маййитдан қолган мерос унинг эри ёки 
хотинига, улар ҳам бўлмаса, мусулмонлар манфаати учун 
ишлатилсин деб омонатдор кишига берилади” деганлар.