Исломда мерос ва унинг тақсимоти

 

---

www.madrasa.uz
 
136 
Уларнинг меросга энг ҳақлироғи маййитга даража 
эътиборидан яқинроғидир. Масалан қизнинг қизи билан 
ўғилнинг қизининг қизи бўлганда қизнинг қизи меросга 
ҳақлироқ бўлади.
Агар улар даражада тенг бўлсалар, меросхўрнинг 
зурриёти завул-арҳомнинг зурриётидан кўра ҳақлироқдир. 
Масалан ўғилнинг қизининг қизи билан қизнинг қизининг 
ўғли бўлганда ўғилнинг қизининг қизи меросга ҳақлироқ 
бўлади. Зеро, унинг онаси, яъни ўғилнинг қизи ўғил 
бўлмаганда фарз соҳибаси бўлади.
Агар уларнинг даражалари тенг бўлиб, ораларида 
меросхўрнинг зурриёти бўлган киши бўлмаса ёки барчалари 
меросхўрнинг зурриётидан бўлсалар, имом Абу Юсуф 
раҳмаҳуллоҳ наздларида зурриётларнинг айни ўзлари 
эътиборга олинади ва уларга мерос шунга мувофиқ бўлиб 
берилади. Бунда ўша зурриётлар маййитга эркак ёки аёл 
тарафидан боғланган эканлигига қаралмайди. 
Имом Муҳаммад раҳимаҳуллоҳ наздларида зурриётлар 
маййитга бир жинс орқали боғланган бўлсалар, уларга мерос 
ўзларига мувофиқ тақсимлаб берилади. Агар улар маййитга 
турли жинс орқали боғланган бўлсалар, меросхўр 
зурриётларга қай тарафдан маййитга боғланган бўлсалар, ўша 
боғланган тарафнинг мероси берилади. 
Масалан бир киши қизнинг ўғли ва қизнинг қизини 
қолдирса, иккала имом наздларида мерос зурриётларнинг 
ўзларига мувофиқ, бир эркакка икки аёл улуши кўринишида 
тақсимлаб берилади.

---

www.madrasa.uz
 
137 
Аммо, бир киши қизининг ўғлининг қизини ва қизининг 
қизининг ўғлини қолдирса, имом Абу Юсуф раҳмаҳуллоҳ 
наздларида ўғил зурриётга 2/3 улуш, қиз зурриётга 1/3 улуш 
бўлади. Имом Муҳаммад раҳимаҳуллоҳ наздларида эса, 
қизининг ўғлининг қизига отасининг улуши, яъни 2/3 улуш, 
қизининг қизининг ўғлига онасининг улуши, яъни 1/3 улуш 
бўлади.
Фатво имом Муҳаммад раҳимаҳуллоҳнинг қавлларига 
биноан берилади.
(“Далилул-вуррос” Низомиддин Киронавий).