Исломда мерос ва унинг тақсимоти

ЗАВУЛ-АРҲОМЛАРНИНГ ТЎРТ СИНФГА 
БЎЛИНИШИ 
Аввалги синф: улар маййитга фарзандлик жиҳатидан 
боғлиқ бўлиб, фарз эгалари ва асабалардан бўлмайдилар. 
Улар: қизларнинг фарзандлари қанча пастласалар ҳам, 
ўғилнинг қизининг фарзандлари қанча пастласалар ҳам. 
Иккинчи синф: улар маййитга ота-оналик жиҳатидан 
боғлиқ бўлиб, фарз эгалари ва асабалардан бўлмайдилар. 
Улар: онанинг оталари қанча юқориласа ҳам, онанинг 

---

www.madrasa.uz
 
135 
отасининг онаси ва отанинг онасининг отаси, отанинг 
онасининг отасининг онаси қанча юқориласа ҳам. 
Учинчи синф: улар маййитга ака-ука ва опа-сингиллик 
жиҳатидан боғлиқ бўлиб, фарз эгалари ва асабалардан 
бўлмайдилар. Улар: туғишган ёки ота бир опа-сингилларнинг 
фарзандлари, туғишган ёки ота бир ака-укаларнинг қизлари 
ва ака-укаларнинг ўғилларининг қизлари, она бир ака-ука ва 
опа-сингилларнинг қанча пастласалар ҳам фарзандлари.
Тўртинчи синф: улар маййитнинг бобо ва момоларининг 
зурриётлари. Улар даражалари фарқли равишда қуйидагилар: 
маййитнинг тоға ва холалари, уларнинг қанча пастласа ҳам 
фарзандлари, ота бир ёки туғишган амакиларнинг қизлари, 
уларнинг қанча пастласалар ҳам ўғилларининг қизлари. 
Шунингдек, 
маййитнинг 
аммалари. 
Уларнинг 
қанча 
пастласалар ҳам фарзандлари. Маййитнинг туғишган ёки ота 
бир амакисининг ўғилларининг қизлари ва уларнинг қанча 
пастласалар ҳам барча фарзандлари ва ҳоказо.
Ҳанафий мазҳабида устун қўйилган раъй: ушбу завул-
арҳомлар санаб ўтилган синфлар кетма-кетлиги бўйича 
меросга ҳақдор бўладилар. Яъни, асабалардаги каби аввал 
фарзанд тараф, кейин ота-она тараф, кейин ака-ука тараф ва 
ниҳоят амаки тараф. 
(“Далилул-вуррос” Низомиддин Киронавий). 
АВВАЛГИ СИНФДАГИЛАР МЕРОСИ