Исломда мерос ва унинг тақсимоти

www.madrasa.uz
 
119 
бирига ярим берилади. Аслида икки қизнинг фарз улуши 
учдан икки 2/3. 
2. Тақсимотда тариканинг қолгани радд қилинадиган 
кишилардан икки, уч тур бўлиб, эр ҳам, хотин ҳам бўлмайди. 
Бунда 
тақсимот 
радд 
қилинадиган 
кишиларнинг 
улушларининг сони эътибори билан бўлади.
Масалада 1/6 улуш иккита бўлиб, бошқа улуш бўлмаса, 
масала 2 га радд қилинади.
Масалада 1/6 улуш билан 1/3 улуш бўлиб, бошқа улуш 
бўлмаса, масала 3 га радд қилинади.
Масалада 1/6 улуш билан 1/2 улуш бўлиб, бошқа улуш 
бўлмаса, масала 4 га радд қилинади.
Масалада 1/6 улуш билан 2/3 улуш ёки иккита 1/6 билан 
1/2 улуш ёки 1/3 билан 1/2 улуш бўлиб, бошқа улуш бўлмаса, 
масала 5 га радд қилинади.
Мисоллар: 
Бир киши вафот топиб, ўзидан онасининг онасини, она 
бир синглисини қолдирди. Масаланинг асли 6 дан. Аммо 
бошқа меросхўр бўлмагани сабабли масаланинг асли 2 га 
радд қилинади, бу эса уларнинг улушларининг сонидир. 
Онанинг онасига 1 та улуш, она бир сингилга 1 та улуш. 
Бир киши вафот топиб, ўзидан онасини ва она бир икки 
укасини қолдирди. Онага олтидан бир 1/6. Она бир икки укага 
учдан бир 1/3. Демак масаланинг асли 6 бўлиши керак. Аммо 
бошқа меросхўр бўлмагани сабабидан масаланинг асли 6 дан 
3 га радд қилинади: учдан бир 1/3 онага ва учдан икки 2/3 она 
бир икки укага.
Бир аёл вафот топиб, ўзидан қиз, ўғилнинг қизи ва 
онасини қолдирди. Қизга ярим 1/2, ўғилнинг қизига қиз билан 

---

www.madrasa.uz
 
120 
учдан икки 2/3 ни олиш учун олтидан бир 1/6, онага олтидан 
бир 1/6. Улушлар сони 5 та бўлади. Масаланинг аслидан 1 та 
улуш ортиб қолди. Шу сабабдан масаланинг асли радд 
қилинадиган кишиларнинг улушларининг сони эътибори 
билан бўлади: 3 та улуш қизга, 1 та улуш ўғилнинг қизи ва 1 
та улуш онага бўлади. 
3. Тақсимотда тариканинг қолгани радд қилинадиган 
кишилардан бир тур бўлиб, эр ёки хотин ҳам бўлади. Бунда 
аввало рад қилинмайдиган меросхўрнинг (эр ёки хотин) 
улуши берилади. Сўнгра қолгани рад қилинадиган 
меросхўрларга 
касрсиз 
тақсимланса, 
шу 
ҳолича 
тақсимланади. 
Мисол: бир аёл вафот топиб ўзидан эри ва олти қизини 
қолдирди. Масаланинг асли 12. Аммо 12 та улушдан 
меросхўрлар улушларини олгач 1 та улуш ортиб қолмоқда. Бу 
ҳолатда радд қилинмайдиган меросхўр улушини олгач рад 
қилинадиган 
меросхўрларга 
қолган 
улуш 
касрсиз 
тақсимланмоқда. Шу сабабдан масаланинг аслини радд 
қилинмайдиган меросхўрнинг улушининг махражига, яъни 4 
га радд қиламиз. Шунда 1 та улуш эрга, қолган 3 та улуш учта 
қизга. 
Масаланинг асли радд қилингач, қолган улуш радд 
қилинадиган меросхўрларга касрсиз тақсимланмаса, радд 
қилинадиган меросхўрларнинг улуши ва радд қилинадиган 
меросхўрлар сони орасига қаралади. Агар икки сон орасида 
тадохул бўлса, катта сонни кичигига бўлинади ва чиққан
сонни радд қилинмайдиган меросхўр улушининг махражига 
кўпайтирилади. Масала шунда тасҳиҳ бўлади. 

---