Исломда мерос ва унинг тақсимоти

www.madrasa.uz
 
133 
Энди иккинчи масаладаги маййитнинг улуши билан 
учинчи масаланинг орасига қараймиз. Улар орасида табоюн 
бор. Бунда учинчи масаланинг аслининг ҳаммасини биринчи 
ва иккинчи масаланинг аслларининг жамига кўпайтирилади: 
7х12=84. Ҳосил бўлган натижа учала масаланинг тасҳиҳи, 
жамловчиси бўлади.
Биринчи масаладагиларнинг 84 та улушдан оладиган 
улушлари: она бир сингилга 14 та улуш, амакига қолган 28 та 
улуш. (Эр 42 улуш). 
Иккинчи масаладагиларнинг 
оладиган 
улушлари 
(биринчи масалдаги эрдан қолган 42 улуш): ўғлининг қизига 
7 та улуш, отага 7 та улуш, онага 7 та улуш. (Қиз 21 та улуш). 
Учинчи 
масаладагиларнинг 
оладиган 
улушлари 
(иккинчи масаладаги қиздан қолган 21 улуш): онанинг онаси 
3 та улуш, туғишган икки опа-сингилга 12 та улуш, она бир 
иккита акага 6 та улуш.
Улушларни бир-бирига қўшиб чиқамиз: 14 + 28 + 7 + 7 
+ 7 + 3 + 12 + 6 = 84. 
(“Далилул-вуррос” Низомиддин Киронавий). 
ЗАВУЛ-АРҲОМЛАРНИНГ МЕРОСГА ҲАҚДОР 
БЎЛИШЛАРИ

---

www.madrasa.uz
 
134 
Завул-арҳом луғатда “раҳм эгалари” (раҳм – бачадон) 
дегани бўлиб мутлоқ қариндошликни англатади. 
Мерос 
уламолари 
истилоҳида 
эса 
қуйидагича 
таърифланган: “Завул-арҳомлар маййитнинг қариндошлари 
бўлиб, улар фарз эгалари ва асабалар қаторидан 
бўлмайдилар”.
Радд масаласида эр-хотин ўз улушларини олганларидан 
сўнг ҳисобга олинмаганликлари каби завул-арҳомлар 
меросида ҳам эр-хотин ўз улушларини олганларидан сўнг 
ҳисобга олинмайдилар. Зеро, эр-хотин одатда завул-
арҳомлардан бўлмайдилар. Аммо улардан бири завул-
арҳомлардан бўлса, мерос тақсимотида эътиборга олинади.
Ҳанафий мазҳабида завул-арҳомлар меросхўрлардан 
ҳисобланадилар ва улар тўрт синфга бўлинадилар.