Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali «konchilik ishi» kafedrasi

Kr=Vr/V.

Tajriba 4-5 marta takrorlanadi va о‘rtacha ulchami xisoblanadi.

Tajriba ishi № 4
Mavzu: Tog‘ jinslarining kattiklik koyeffitsiyentini yanchish usilida aniqlash.
Tog‘ jinslarining emirilish tog‘ jinsi bо‘laklarini massivdan mexaniq usulda va boshka usulda kazib olishda bilinadi. Massivni emirishda bir paytning uzida tog‘ jinslarini kisilishga bо‘lgan karshiligi G_r chuzilishga bо‘lgan karshiligi siljish r va egilish va boshkalar ta’siri ostida bо‘ladi. Bunda emirilishga bо‘lgan kompleks karshilik kuy.formula bilan aniqlanadi.

Tog‘ jinsining kattikligi massivni emiruvchi yuklamalarga kursatadigan kompleks karshiligidir. Kattiklik mustaxkamlik tushunchasidan keskin fark kilib, mustaxkamlik elementar zurikmalar va kuchlarga tog‘ jinsining kursatadigan karshiligidir. Turli tog‘ jinslarini emirilishini solishtirish uchun professor M.M.Protodiagnov (katta) tomonidan kattiklik koyeffitsiyenti joriy kilingan bо‘lib, kuy.formuladan topiladi.
Bu usul buyicha kattiklik koyeffitsiyenti labaratoriya sharoitida tog‘ jinslarini bir uk buylab kisilishdagi emirilishdan topiladi va tog‘ jinslari 10 ta kategoriyaga bо‘lingan bо‘lib, 1-kategoriyada juda kattik jinslar bо‘lib,( =20) va 10-kategoriyadagilar eng yumshok jinslar bо‘lib( =0,3). Tugri shakldagi namunalarni tayerlash kiyin jarayen bо‘lib, ayniksa yumshok jinslardan tugri shakldagi namunalarni tayerlashni imkoni yuk.Kattiklik koyef.ni aniqlashning oson usulini professor M.M.Protodiagnov (kichik) tomonidan sodda usul ishlab chikilgan bо‘lib, tog‘ jinslarini yanchishga asoslangan.Bu usulda tog‘ jinslarining kattiklik koyef.ni aniqlash tog‘ jinslarini maydalashda bajarilgan ishi xosil bо‘lgan yuzaga proporsionalligidan kelib chikkan.
Yanchish usulida aniqlangan kattiklik koyef dinamik kattiklik koyeffitsiyenti deyiladi.
Yanchish usulining pribor va asboblari.
POK- (pribor opredileniye kreposti) metall stakandan tashkil topgan bо‘lib, tashki diametri 85 mm va unga trubkalik koper urnatilgan, ichki diametri 76 mm , balandligi 600 mm, og‘irligi 2,4 kg tosh, toshning diametri 66 mm, boglangan dastak koperning yukori kismida toshni kutarishni chegaralovchi kism urnatilgan.
Pribor kompleksiga xajm ulchagich-diametri 23 mm, balandligi 200 mm shisha stakan , tur 0,5 mm, metall plita(tomonlari 40 x 40 sm ) va 1 kglik bolga.
Ishni bajarish tartibi.
Bolga erdamida tog‘ jinsi namunalaridan 20 40 mm kattalikda 25 bо‘lak ajratib olamiz.POK ni Plita ustiga urnatamiz. 5 bо‘lak namunaniPOK stakaniga taylaymiz. 2,4 kg lik toshni eng yukoriga kutarib,namunalar ustiga 5 marta tashlaymiz.Stakandagi tog‘ jinsini elakka agdaramiz va xar bir mikdor namunalar uchun yukoridagi kaytariladi.Maydalangan tog‘ jinslarini elakdan utkazib, xajm ulchagich stakaniga solamiz va changning balandligi mmda aniqlanadi va tog‘ jinsining kattiklik koyef 5 bо‘lak uchun kuy. for dan topiladi.
n-toshning tushuvlar soni
Barcha mikdordagi namunalar sinalgandan sung kattiklik koyeffitsiyentining о‘rtacha arifmetik kiymati topiladi.