Қишлоқ хўжалик фитопатологияси фанининг мақсади ва вазифалари

Типларга қараб қуйидаги асосий гуруҳларга бўлинади:

1. 
   Ўсимликнинг ўсиши учун талабаларга жавоб бермайдиган ёки қониқарсиз шароитда туфайли юзага келаётган намчиликни ортиқча ёки кам бўлиши,тупроқга озиқа моддаларни кам ёки ортиқча бўлиши ва бошқалар.
   
2. 
   Ноқулай об-ҳаво шароитининг таъсири натижасида вужудга келадиган (юқори ва паст ҳарорат бошқаради).
   
3. 
   Механиктасир туфайли вужудга келадиган касаликлар.
   
4. 
   Ҳаводаги зарарли кимёвий аралашмалар таъсирида чиқадиган касалликлар.
   
5. 
   Ионлашган нурлар ёрдамида юзага келадиган касалликлар.
   

4. Тупроқдаги озуқа моддаларини етишмаслиги натижасида келиб чиқадиган касалликлар. Тупроқдаги озуқа моддаларини етишмаслиги ўсимликларда маълум бўлади.
АЗОТНИ ЕТИШМАСЛИГИ: Тупроқда азот етишмаса ўсимликнинг секинлашади. Ўсимлик баргида фотоцинтез тезлиги ва мхсулдорлиги камаяди, қуёш нуридан фойдаланиш коэффеценти ва ҳосилдорлиги тушади.
КАЛИЙ ЕТИШМАСЛИГИ: Калий ўсимликларни касалликга нисбатан чидамлилигини оширади. Калий етишмаганда ўсимликлар пояси ва новдаси кўпинча қийшайиб ўсади.
ФОСФОРНИ ЕТИШМАСЛИГИ: Фосфор етишмаганда ўсимликлар ривожланиши ёмонлашади. Поялари, новдалари, илдизлари ним жон бўлиб, секин ўсади.
КАЛЬЦИЙ ЕТИШМАСЛИГИ: ўсимликларда кальций етишмаслиги туфайли ички куртак ва илдиз уйи қурийди. Барглар сони кўпайиб, майдалашади, илдизлар сершох бўлади.
ТЕМИРНИНГ ЕТИШМАСЛИГИ: Темир ўсимликларнинг хилорофилини ҳосил бўлишида иштирок этади. Шунинг учун бу злементнинг етишмаслиги туфайли ўсимликларнинг яшил ранги йўқолиб, рангсизланиши, яъни хилороз касаллиги вужудга келади.
МАРГАНЕЦ ЕТИШМАСЛИГИ: Марганец микроэлемент сифатида ўсимлик учун жуда зарур. Ухилорофил синтези учун керак Магенец етишмаса барг томирлари орасида хар ерда яшил ранг йўқолиб, хилороз вужудга келади.
СУВ ТАҚСИМЛАШ ЁКИ ОРТИҚЛИГИ ТУФАЙЛИ ЮЗАГА КЕЛАДИГАН КАСАЛЛИКЛАР: Ўсимликнинг умумий физиологик активлиги сувнинг нормал миқдорига боғлиқ. Сув танқислиги ўсимликларда ҳар хил касалликларни юзага келтиради. Сув етишмаслиги туфайли ўсимликлар турғор ҳолатини йўқотади, бундан ташқари: донли экинларни қуриши, дарахтларни учини қуриб қолиши, баргларни бевақт тўкилиши, маккажўхорини сўтасини оқ тусга кириши, баргнинг мевасининг тақир бўлиши, картошка туганагининг қўшимча майда туганаклар ҳосил қилиши касалликларини вужудга келтиради.
Сувнинг тупроқда керагидан ортиқча бўлиши ўсимликни кучсизланишига, баргларни сарғайишига сабабчи бўлади.
ЮҚОРИ ҲАРОРАТ НАТИЖАСИДА КЕЛИБ ЧИҚАДИГАН КАСАЛЛИКЛАР: Юқори ҳарорат натижасида келиб чиқадиган касалликлар қуйидагилар:

1. 
   баргнинг қуёш таъсирида куйиши,
   
2. 
   пўстлоқнинг қуёш таъсирида куйиши,
   
3. 
   донсиз бошоқларни касаллиги,
   
4. 
   илдиз бўғзидан касалланиш.
   

ПАСТ ҲАРОРАТ НАТИЖАСИДА КЕЛИБ ЧИҚАДИГАН КАСАЛЛИКЛАР:

1. 
   Навдани пишиб етилмаганлиги,
   
2. 
   дарахт танасининг сувсизланиши билан боғлиқ бўлган касаллик,
   
3. 
   совуқ уриши натижасида вужудга келадиган шишлар, яъни рак касаллиги,
   
4. 
   совуқ уриши натижасида дарахтларда ўзак қисми ва пўстлоғида ҳосил бўладиган ёриқлар,
   
5. 
   кузги экилган экинларни совуқ уриши, донни совуқ уриши.
   

МЕХАНИК ТААССУРОТЛАР НАТИЖАСИДА КЕЛИБ ЧИҚАДИГАН КАСАЛЛИКЛАР. Ўсимликларда бу касалликни метеориологик фактор –шамол, муз кучиши, бўрон келтириб чиқаради. Бундан ташқари экинни парвариш қилиш даврида ҳамда ҳайвонларни, хашоротларни ва бошқа ўсимликга механик таъсир туфайли ҳам касаллик келиб чиқиши мумкин.
Механик шикастланиш натижасида ўсимликнинг айрим тўқима ва азолари емирилади, бу эса кўпинча потологик процесс амалга ошиб ва хатто ўсимлик нобут бўлади.
ЮҚУМЛИ КАСАЛЛИКЛАР. Ўсимликларни биридан бирига юқадиган касалликлари юқумли касалликлари дейилади.
Юқумли касалликларни замбуруғ актиномицентлари, бактериялар, вируслар, микоплазмалар, уяли паразитлар орқали келиб чиқиши мумкин.
ПАРАЗИТИЗМ ВА УНИНГ ШАКИЛЛАРИ. Маълумки бутун ўсимликлар озуқаланишига кўра авотроф ва гетератроф организмларга бўлинади. Анорганик моддаларни ҳосил қилувчи организмлар автотроф организмлар дейилади.
Минерал моддалардан органик моддаларни ҳосил қила олмайдиган ва тайёр органик моддалар ҳисобига яшайдиган организмлар гетеротроф организмлар дейилади.
Тайёр органик моддалар билан озиқланишига кўра гетератроф организмлар сапрофит ва паразт организмларга бўлинади.
Ўлик органик моддалар ҳисобига яшайдиган организмлар сапрофит организм лар дейилади.
Бутун ҳаёти фаолияти ёки ҳаётининг маълум бир қисми бошқа тирик организм лар хисобига ўтадиган ва озуқани тирик хужайрадан олувчи организмлар паразт организмлар дейилади. (Ҳамма патогенлар).