Ishlabchiqarishda boshqaruv fakulteti «buxgalteriya hisobi va audit» kafedrasi

22- jadval

JURNAL-ORDER SHAKLIDA OYDALANILADIGAN BOSH KITOB

Schyot5000- «Kassa» _____________

Oy	Schyotlarning debeti bo‘yicha oboroti					Schyotni K-t bo‘yicha jami	Saldo (qoldiq)
					D-t bo‘yi-cha jami		Debet	Kredit
2015 y 2015 y					10000	10000	1000

4. Buxgalteriya hisobining soddalashtirilgan shakli. Kichik korxona va mikrofirmalarda buxgalteriya uchyoti O‘zbekiston Respublikasi buxgalteriya hisobining 20-sonli “Kichik tadbirkorlik subyektlari tomonidan soddalashtirilgan tartibda hisob yuritish va hisobotlar tuzish to‘g‘risida”gi milliy standartida belgilangan tartibga muvofiq yuritiladi. O‘zbekiston Respublikasida “Korxonalar to‘g‘risida”gi Qonunga binoan kichik tadbirkorlik subyektlari quyidagi mezonlari bo‘yicha ajratiladi:

1. Mulkchilik shaklidan qat’iy nazar, ishlab chiqarish tarmoqlarida band bo‘lgan xodimlarning o‘rtacha yillik soni 10 kishigacha bo‘lgan, savdo, xizmat ko‘rsatish va noishlab chiqarishning boshqa tarmoqlarida 5 kishigacha bo‘lgan mikrofirmalar.

2. Mulkchilik shaklidan qat’iy nazar, sanoat tarmog‘ida band bo‘lgan xodimlarning o‘rtacha yillik soni 40 kishigacha bo‘lgan qurilishda, qishloq xo‘jaligida va noishlab chiqarishning boshqa tarmoqlarida 10 kishigacha bo‘lgan kichik korxonalar.

Kichik korxonalar va mikrofirmalar buxgalteriya hisobini soddalashtirilgan shaklda tashkil qilish uchun o‘zlarining xo‘jalik faoliyatlari xususiyatlaridan kelib chiqqan holda, yangi hisobot yili uchun korxonaning hisob siyosatini, ishlab chiqadilar. Ularning hisob siyosatlari buxgalteriya hisobi va hisobotlari qonunchiligida belgilangan talablariga javob berishi kerak.

Kichik korxonalar va mikrofirmalar buxgalteriya hisobining 20-sonli “Kichik tadbirkorlik subyektlari tomonidan soddalashtirilgan tartibda hisob yuritish va hisobotlar tuzish to‘g‘risida”gi milliy standartida belgilangan tartibga muvofiq korxonalarning moliyaviy-xo‘jalik faoliyati buxgalteriya hisobining namunaviy schyotlar rejasi asosida, korxona ish hajmi va xususiyatlarini hisobini yuritish imkonini beruvchi va buxgalteriya hisobi ma’lumotlarining ishonchliligini ta’minlovchi qisqartirilgan ishchi schyotlar rejasi tuzib oladilar. Shuningdek hisob registrlarini o‘z ishlari xususiyatiga moslashtiradilar. Bunda hisob registrlari buxgalteriya hisobi to‘g‘risidagi qonunining 10 bandida nazarda tutilgan talablarga javob berishi kerak:

1. Buxgalteriya hisobini birlamchi hujjatlar asosida yuritishga;

2. Ikki yoqlama yozuv tamoyili talablari asosida hisob yuritishga;

3. Analitik va sintetik hisob registlarining o‘zaro bog‘liqligiga;

4. Buxgalteriya hisobida xo‘jalik operatsiyalarini yoppasiga aks ettirishga.

Kichik korxonalar va mikrofirmalar namunaviy buxgalteriya hujjatlari bilan birga, o‘zlari mustaqil ishlab chiqqan va o’sha xo‘jalik subyektining ish xususiyatini aks ettiruvchi, majburiy rekvizitlar bilan birga, xususiy rekvizitlarga ega bo‘lgan birlamchi hujjatlar shakllaridan foydalanishlari mumkin.

Kichik korxonalar va mikrofirmalarda buxgalteriya hisobini tashkil qilish quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi:

1. Xo‘jalik muomalalarini hujjatlashtirish va ularni “Xo‘jalik operatsiyalari reyestri”ga xronologik tartibda yozish va shu reyestrning ikkinchi qismida tegishli buxgalteriya pravodkalarini tuzish;

2. Xo‘jalik muomalalarini “Xo‘jalik operatsiyalari reyestri”ning ikkinchi qismida tuzilgan buxgalteriya pravodkalari asosida, buxgalteriya hisobining sintetik hisob registiri vazifasini bajaradigan, “Xo‘jalik muomalalarini hisobga olish daftari (kitobi)”ga yozib chiqish va schyotlarning hisobot davri oxiriga oborotlarini va qoldig‘ini hisoblash (2 ilova);

3. Xo‘jalik muomalalarini alohida schyotlar bo‘yicha ochiladigan analitik hisob registrlariga yozish, ularning oborotlarini, hisobot davri oxiriga qoldiqlarini topish va tegishli sintetik uchyot ma’lumotlari bilan solishtirish;

4. Balans va boshqa hisobotlarni tuzish.

Buxgalteriya hisobining soddalashtirilgan shaklida hisob ishlarini tashkillash texnologiyasi quyidagi chizmada keltirilgan.

Kichik korxona va mikrofirmalarda “Xo‘jalik muomalalarini hisobga olish daftari (kitobi)” sintetik hisob registri bo‘lib, uning asosida mablag‘lar miqdori va ularning manba’lari haqidagi ma’lumotlar hisobot davrining ma’lum bir sanasiga umumlashtiriladi va balans tuziladi. Bu kitobda kichik korxonalar faoliyatida foydalaniladigan barcha sintetik schyotlar balans moddalariga mos ravishda ochiladi.

“Xo‘jalik muomalalarini hisobga olish daftari (kitobi)” har oyga har chorakka yoki bir yilga ochiladi. Kitobning sahifalari nomerlanadi, shunurlanadi va oxirigi berida shu kitobda nechta bet borligi korxona rahbari yoki hisob ishlarini olib borishga ma’sul shaxs tomonidan imzolanib korxona muhri bilan tasdiqlanadi.