Ishlab chiqarishda boshqaruv

Kuzatuv natijalarini tahlil qilib, ushbu hulosaga kelindi 1-potokda ishchilar soni 21 kishi bo’lib, jami kuzatuv vaqti 330 minutni tashkil etdi. Undan 284 minuti ya’ni 86,6 % operativ ishni bajarishga sarflangan bo’lib, qolgan 13,4 % ish vaqtini yo’qotilishidir. 2-potokda esa 18 ishchi bo’lib, umumiy kuzatish vaqti 801 minutni tashkil etgan. Operativ ishga sarflangan vaqt 7507 minutni yoki ish vaqtiga nisbatan 92,92 % ni tashkil etgan. Kuzatuv vaqtida ishchilarga bog’liq bo’lgan ish vaqtini
42

yo’qotilishi (20+28+62) = minutni ishchiga, bog’liq bo’lmagan ish vaqtini yo’qotilishi 424 minutni tashkil etgan. Bunday yo’qotilishlar korxonaning ichki imkoniyati bo’lib hisoblanadi.

Ikkala potok bo’yicha kuzatuv natijalari quyidagi jadvalda ko’rsatilgan.

													2.2.3-jadval
	“Ro’zimatjon ota” MCHJ ommaviy fotografiyaning											tahlili
Potoklar	Operativ ish		Ishga		Ish o’rniga		SHaxsiy		Ishni kutib		Ishdan erta			Jami
			kechikish		xizmatlar		ishlar		qolish			ketish
					ko’rsatish
	min	%	min	%	min	%	min	%	min	%	min		%	min	%
1-potok	284	86,06	6	1,81	3	0,91	4	1,21	22	6,67	11		3,3	330	100
2-potok	7527	92,92	20	0,25	39+74=	1,40	28	0,35	350	4,32	62		0,76	8100	100
					103

Ikkala potokda ishchilarning ish vaqtidan foydalanish darajasini tahlil qilinib, birinchi potokda ishchilarning ish vaqtidan foydalanish ko’rsatkichi 86,06 %, ikkinchi potokda 92,92 % ni tashkil etadi.

Smena ichida bo’ladigan ish vaqtini yo’qotilishlari birinchi potokda (1,81+1,21+3,3)=6,32 % ni ikkinchi potokda esa (20+28+62)-110 minut yoki 1,35 % ni tashkil etadi.
Lekin ma’muriyat aybi bilan bo’lgan ishni kutish birinchi potokda 22 min yoki 6,67 % bo’lsa, ikkinchi potokda 350 minut yoki 4,32 % ni tashkil etgan.
Jami ish vaqtini yo’qotishlar: 1 potokda 13% ni, 2-potokda esa 5,08% ni tashkil etgan. Korxonada ish vaqtidan samarali foydalanish bo’yicha aniq chora-tadbirlar ishlab chiqilib, shartli ravishda ish vaqtini yo’qotilishini 2 % kamaytirilganda, mehnat
unumdorligining o’sishini aniqlaymiz.
43

1-potokda: mehnat unumdorligini o’sishi 18% ga, 2-potokda esa 12,5 % ga erishiladi. Fotografiya qilish jarayonida shu narsa ma’lum bo’ldiki, potoklardagi smena davomida yo’qotiladigan ish vaqtini bartaraf etilsa, mehnat unumdorligi ham, mahsulot ishlab chiqarish hajmi ham ortadi.

Quyidagi yo’qotishlar mehnat intizomini buzish natijasida kelib chiqadi. Hozirgi sharoitlarda mehnat intizomini muhim ahamiyat kasb etmoqda. Kechikib kelishlar, ertaroq ishdan ketib qolishlar mehnat jamoasi hayotida salbiy ta’sir ko’rsatadi. Natija qilib shuni aytish mumkinki, mehnat intizomini yaxshilash uchun yangi texnologiyalardan foydalanishni oshirish, malakasiz kadrlarni qisqartirish va yordamchi ishlarni mexanizatsiyalash lozim .
2.3. Mehnat unumdorligi tahlili
Mehnat unumdorligi - ishlab chiqarish samaradorligini ifodalovchi asosiy ko'rsatkich, uni oshirish - iqtisodiy o'sishning asosiy omilidir. Mahsulot hajmini oshirishda mehnat unumdorligini ulushi yuqoridir. Mehnat unumdorligi ishlab chiqarish samaradorligini ifodalovchi muhim ko'rsatkichlardan biridir.
Mehnat unumdorligini о 'Ichov birliklari:
Qiymat
Natura.
Mehnat.
Unumdorlik darajsini natura shakli aniq ifodalaydi, ammo bu ko'rsatkichni qo'llash cheklangan. Mehnat unumdorligini ifodalovchi ko'rsatkich bu har bir hodimga to'g'ri keladigan o'rtacha yillik mahsulotdir.
Bulardan tashqari ishchining bir kunlik ish unumi, ishchining bir soatlik ish unumi ko'rsatkichlari ham mehnat unumdorligini ifodalaydi. Tahlil etishda bu mehnat unumdorlik ko'rsatkichlari o'tgan yildagisi bilan taqqoslanib ko'rsatkichlarni o'zgarish sabablari aniqlanadi.
44

Mehnat unumdorligining dinamikasi va darajasiga ko'p jihatdan korxonani ishlab chiqarish hajmi, xodimlar soni, ish vaqti fondi, tannarxi va hakozo ko'rsatkichlari bog'liqdir.

Mehnat unumdorligini tahlil etishda ko'rsatkichlar o'tgan yil, hisobot yilining rejasi, bir xil ixtisoslashuvga ega bo'lgan korxonalarni ma'lumotlari bilan taqqoslanib ishga solinmagan ichki imkoniyatlar aniqlanadi.
Mehnat resurslaridan intensiv va samarali foydalanishning yakuniy natijasi sifatida qiymat shaklida bir ishchiga va bir ishlovchiga to’g’ri keladigan o’rtacha soatlik, o’rtacha kunlik hamda o’rtacha yillik mehnat unumdorligi ko’rsatkichlari hisoblanadi. Mehnat unumdorlgi esa o’z navbatida ishchilarning umumiy ishlovchilar tarkibidagi ulushiga, ishlangan ish kunlari, smena davomiyligiga hamda ishchilar malakasiga bog’liqdir. Bir ishchining bir soatlik mehnat unumdorligi darajasiga ta’sir qiluvchi omillar quyidagi 2.3.1 - rasmda beriladi.

Bir ishlovchining o’rtacga yillik ish

unumi IMU

Xodimlarning tarkibida
ishchilarning salmog’I IS
Yil mobaynida ishlagan o’rtacha ish
kunlari K

Ish kunining o’rtacha davomiyligi

Bir ishchining o’rtacga yillik ish

unumi IMU

Bir ishlovchining o’rtacga kunlik ish

unumi KMU
Bir ishlovchining o’rtacgasoatlik ish
unumi SMU

Ishlab

Ishla

Mehn

Mehn

Ish

Is

Ish

Ishchi

chiqar

b

atni

atni

va

hc

chi

larni

ishni

chiqa

asosiy

tashki

qti

hil

lar

modd

tashki

rishni

fondl

l etish

da

ar

nin

iy

l

avto

ar

va

n

ni

g

rag’b

etishn

matla

bilan

meyo

sa

ng

me

atlant

i va

shtiri

quroll

rlasht

ma

m

hn

irishn

45

texnik

sh

angan

irish

rali

ala

at

i

a

va

lik

daraj

foy

ka

sta

tako

texnol

mexa

daraja

asi

dal

da

ji

millas

ogiya

nizat

si

ani

raj

va

htiris