Ishlab chiqarish iktisodiyoti I

Korxonaning bo‘linmalari 
Asosiy ishlab chiqarish bo‘linmalarida
boshlang‘ich xom-
ashyo va materiallarni tayyor mahsulotga aylantirish bo‘yicha ishlab 
chiqarish bosqichlari bajariladi. 
Yordamchi ishlab chiqarish bo‘linmalari
– asosiy ishlab 
chiqarish asboblari. Ehtiyot qisimlari energiya va xonadonlar bilan 
ta’minlanadi. 
Xizmat ko‘rsatuvchi bo‘linmalar
– korxonaning infratuzulmasi 
(ombor va transport bo‘linmalari, turar joy – kommunal xo‘jaliklari, 
oshxonalar, sixatgohlar va boshqalar) dir. 
Boshqaruv xizmatlari 
Bularga korxonada amalga oshiruvchi ilmiy tadqiqotlar, tayyor-
lash, ta’mirlash va modirnizatsiyalashtirish, nazorat va oldini olish, 
xizmat ko‘rsatish, saqlash, transportda jo‘natish, (zararsiz usulda to‘q 
qilish), tiklash, konirvatsiya qilish, boshqaruvni zararsizlantirish va 
tozalash jarayonlari kiradi. 
Korxonada boshqaruvning vazifalari:
hisob, statistika, tahlil, 
rejalashtirish, qarorlar qabullash va ularni ijro kilish, tartibga solish 
va muvofiqlashtirish, nazorat va rag‘batlantirish (motivatsiya)dir. 
Tashkilotning korxonadagi asosiy vazifalari:
me’yorlik, vaqt 
va makonda muvofiqlashtirish, tezkor rejalashtirish, dispecherlik qi-
lish, mehnatni taqsimlash va koperatsiyalash, resurslar bilan 
ta’minlash, ish joylarini tekislashni ishlab chiqish, qulay va oqilona 
mehnat sharoitlarini yaratish, ishlab chiqarishning rezervlarini 
aniqlash va ratsionalizatsiyalashtirishdir. 
Korxonadagi ishlab chiqarish jarayoning muhim unsuri tanlangan 
texnologiya variantidir. Tanlangan texnologiya korxonaning ish 
ko‘rsatkichlarining ikkitasi bilan chambarchas bog‘langandir. Bular: 
• ishlab chiqarilayotgan mahsulot narxi; 
• mahsulot sifati darajasidir (bu masalalar quyida ko‘rib chiqi-
ladi). 
Har qanday korxona tashkiliy huquqiy, mulk shakllaridir, qaysi 
tarmoqqa mansubligi, chiqarayotgan mahsuloti va ko‘rsatayotgan 
xizmatlaridan qa’tiy nazar rasmda chizmaviy aks ettirilgan ochiq 
iqtisodiy tizimdir. Bunda: 
1-blok
. Asosiy asosiy vazifasi resurslarni qayta ishlash bo‘lgan 
korxona; 

---

44