Ishlab chiqarish iktisodiyoti I

Aktiv Passiv
Nomoddiy aktivlar 500 Nizomiy jamg‘arma 2000 
Asosiy vositalar 2000 Zaxira jamg‘armasi 900 
Ta’sischilar bilan hisob – kitoblar 1000 Uzoq muddatli zayoli 2500 
Ishlab chiqarish zahiralari 500 Mehnatga haq to‘lash bo‘yicha hisob–
kitoblar 600 
Hisob–kitob raqami 200 Byudjet bilan hisob–kitoblar 600 Zararlar
2800 Bankning qisqa muddatli kredit
lari 400 
Balans 7000 7000 
Jamiyat naminali 1000 sumda bo‘lgan 2500 ta aksiya chiqargan 
sharoitda u tugatilganidan so‘ng jamiyatning har bir aksiyasiga 
to‘g‘rikeladigan to‘lovlarni aniqlaymiz. 
Zararlar qoplanib, qisqa muddatli va joriy majburiyatlarning 
hammasi bo‘yicha hisob – kitoblar qilib bo‘linganidan so‘ng ja-
miyatini mulkining qiymati 
7000 – (2800 + 400 + 600 + 1000) = 1600 ming so‘mni tashkil 
qiladi. Shunga muvofiq ravishda bitta obligatsiya egasi 1600 000: 
2500 = 640 so‘m oladi. 
O‘zbekistonda bankrotlikni amalga oshirish amaliyoti xali uncha 
rivojlanmagan, bu jarayonning amalga oshirilish miqdori kam. Lekin 
bozor munosabatlari rivojlangan sari bankrotlik hozir yangi korxon-
alarni tashkil qilishsak oddiy voqyeaga aylanib qoladi. 
XULOSALAR 
1.
Korxonaning foydasi korxona faoliyatining maqsadi va na-
tijasiga ataladi. 
2.
Korxona foydani oshirishga intilishida nisbiy erkinlikning to‘rt 
darajasiga egalik qiladi. Bular: 

Korxonalarni belgisi; 

Xarajatlarni shakllantirish; 

Mahsulotlarning ro‘yhati va assortimentini tanlash; 

Mahsulot hajmlarini shakllantirish. 
3.
Korxona foyda olishni mahsulotni sotish hajmlarini o‘stirib 
borgandagina ta’minlashi mumkin, bu esa o‘z navbatida ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotning sifatini oshirish yuzasidan olib 

---

55 
borilayotgan marketing ishlariga va mahsulotga qilinayotgan 
xarajatlarning darajasiga bog‘liqdir. 
4.
Uzoq vaqt davomida korxonalarning norentobil ishlashi 
rahbariyatini xushyor tortishi kerak, chunki korxona noqobil 
tashkilotlar qatoriga tushib qolishi, bu esa uni bankrotlikka olib 
kelishi mumkin.