|
1.2. COVID-19 sharoitida imkoniyatlar va muammolar
Imkoniyatlar COVID-19 inqiroziga qaramay, 2030 Dasturini amalgam oshirishni rag’batlantirish uchun ko’plab imkoniyatlar mavjud. Eng muhim imkoniyatlardan biri bu fuqarolik jamiyati, shu jumladan ayollar va yoshlar so’z erkinligi va fuqarolik makonining cheklangan kengayishidan bahramand bo’lishidir.17 Bunga hukumat tizimli muammolarni huquqiy va institutsional islohotlar, shu jumladan 259 ta yangi qonunlarni ishlab chiqish va qabul qilish yo’li bilan hal qilishga ko’proq tayyorligi ko’rsatdi.18 Qonunlarni yanada ochiq va maslahat asosida ishlab chiqishga qaratilgan so’nggi islohotlar ushbu qonunlarning xalqaro me’yorlar va standartlarga muvofiqligini ta’minlash bo’yicha sa’y-harakatlarni qo’llab-quvvatlash uchun yanada mustahkam asos yaratmoqda. BMTMJ hukumat, inson huquqlari organlari va fuqarolik jamiyati o’rtasidagi konstruktiv aloqalarni va yaxshilangan hamkorlikni kuzatishda davom etmoqda va shu bilan 2030 Dasturi (BRM 16.a) uchun qulay sharoitlar yaratmoqda.19 Bozor bilan bog’liq islohotlar boshqaruvning boshqa sohalarida yaxshilanishlarni keltirib chiqarishi mumkinligi ehtimoli ham mavjud. Masalan, kontraktni takomillashtirish qonunchilik va odil sudlovga umumiy kirish imkoniyatini o’zgartirishi mumkin (BRM 16). So’nggi siyosiy voqealarning eng muhim natijalaridan biri - qo’shni davlatlar bilan munosabatlar yaxshilanishidir.20 Savdo va odamlarning transchegaraviy harakatida COVID-19 sabab bo’lgan sekinlashuvga qaramay, yaxshilangan hamkorlik chegaralarni qonuniy savdo va tranzit uchun yanada ochiq va xavfsiz qilishiga olib keladi va suv va energiya almashinuvi, atrof-muhitni baholash va tabiiy ofat xavfini kamaytirish kabi sohalarda hamkorlik qilish imkoniyatlarini yaratadi; (BRM 17.1, 17.3 va 17.6). Yaxshilangan munosabatlar, shuningdek, millatlararo ziddiyatlarni kamaytirish va rivojlangan ijtimoiy birdamlikni yaratish imkoniyatini beradi. Avvalgi UMT da ta’kidlanganidek, O’zbekiston katta «demografik oyna» dan o’tmoqda, bunda potentsial yosh ishchilarning ulushi yuqori va qaramlik darajasi pastroq bo’ladi. Ushbu tendensiya 2044 yilgacha davom etishi taxmin qilinmoqda va «mamlakat keksaymasdan boyib ketish» uchun muhim, ammo baribir bajarilmagan imkoniyatni anglatadi». Pandemiyadan oldin ko’plab yoshlar, ayniqsa qishloq joylaridan, yaxshi iqtisodiy imkoniyatlarni izlash uchun chet ellarga chiqib ketishgan22 va bu pul o’tkazmalarini yalpi milliy daromadning (YAIM) muhim tarkibiy qismiga aylantirgan. Pandemiya pasayib ketganligi sababli, migratsia (ko’chib ketishga qaytish) ijtimoiy-iqtisodiy muammolar va xavflarni keltirib chiqarishi mumkin (BRM 10.7), bu ushbu muammoga ko’proq e’tiborni talab qiladi.23 Ichki iqtisodiy o’sish COVIDdan oldingi normal darajaga qaytganligi va amalga oshirilayotgan islohotlar to’liq amalga oshirilayotganligi sababli, O’zbekiston yangi va kengaytirilgan tarmoqlarda ish o’rinlari yaratish va iqtisodiyotni an’anaviy eksport tovarlariga, masalan, gaz, oltin, mis, uran va paxta xom ashyosi kabi tabiiy eksport tovarlariga bo’lgan qaramligidan uzoqlashtirish imkoniyatiga ega. COVID- 19dan qutqarilish hukumatga yashil iqtisodiyot va raqamli iqtisodiyotga o’tish rejalarini ishlab chiqishga hamda barqaror turizmni rivojlantirishga imkoniyat yaratadi (BRM 7, 9 va 13).24 Shunga o’xshash e’tibor qayta ishlash sohalarini kuchaytirishga, shuningdek, yangi innovatsiyalar, texnologiyalarni uzatish (transfer) va iqtisodiy transformatsiyalarga (BRM 9) qaratilishi mumkin.25
Umumlashtirilgan ko’p qirrali COVID-19 javob va tiklanish taklifidan oldin ham xalqaro moliya institutlari (XMI) Hukumat tomonidan olib borilayotgan islohotlarni, shu jumladan, qarz olish imkoniyatlarini ko’paytirishni qo’llab-quvvatlagan. Masalan, 2019 yilda Jahon Banki O’zbekistonga islohotlarni qo’llabquvvatlash, ish o’rinlarini yaratishni kuchaytirish va xususiy sektor uchun islohotlarni ilgari surish
uchun 500 million AQSh dollari miqdorida moliyaviy yordamni ma’qulladi.26 Xuddi shu tarzda, YTTB energetika, kommunal va uy-joy sohalari uchun 246 million AQSh dollarilik kredit shartnomalarini imzoladi va umumiy kreditlarini 1,3 milliard AQSh dollariga yetkazdi. Umumlashtirilgan taklif pandemiya natijasida yuzaga kelgan eng dolzarb ehtiyojlarni qoplash uchun 3,373 milliard AQSh dollar miqdoridagi qo’shimcha resurslarni taqdim etishga olib keldi. Quyidagi rasmda ustuvor sektor bo’yicha majburiyatlarning taqsimoti ko’rsatilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
