"iqtisodiyot va menejment "

 
Ish haqi 
- har bir xodimning sarflagan mehnati miqdori va sifatiga mos ravishda 
taqsimlanuvchi va xodim tasarrufiga pul shaklida kelib tushuvchi milliy daromadning 
bir qismidir. Ish haqi 

mehnat uchun mukofotdir. 
 
Xodimlar mehnatiga haq to`lash 
ishlab chiqarish jarayoniga jalb qilingan 
mehnat resurslarining bahosidir. Boshqacha qilib aytganda, ish haqi – mahsulot 
ishlab chiqarish va sotish xarajatlarining korxona xodimlari mehnatiga haq to`lash 
uchun sarflanuvchi qismidir. 
Ish haqining nominal va real turlari mavjud. 
Nominal ish haqi 

xodimning ma`lum bir vaqt mobaynida bajargan mehnati 
uchun hisoblangan va to`langan ish haqidir. 
Real ish haqi

nominal ish haqiga sotib olish mumkin bo`lgan tovar va 
xizmatlar miqdori; real ish haqi – nominal ish haqining “iste`mol qobiliyati ”dir. 
Korxonalarda ish haqi sohasidagi siyosatni ishlab chiqish va uni tashkil etishda 
quyidagi tamoyillarni inobatga olish zarur: 

adolatlilik, ya`ni bir xil mehnat uchun bir xil haq to`lash; 

bajarilayotgan ishning murakkabligi va mehnat malakasi darajasini hisobga olish; 

mehnatning zararli sharoitlari va og’ir jismoniy mehnatni hisobga olish; 

sifatli, sitqidildan mehnat qilishni rag’batlantirish, yo`l qo`yilgan yo`qotishlar 
yoki o`z majburiyatlariga mas`uliyatsiz yondashishni moddiy jazolash; 

mehnat unumdorligi sur`atini o`rtacha ish haqining o`sish sur`atlariga nisbatan 
tezroq o`stirish; 

ish haqi miqdorini inflyatsiya sur`atlariga mos ravishda muvofiqlashtirish; 

mehnatga haq to`lashning korxona ehtiyojlariga to`liq javob beruvchi ilg’or shakl 
va tizimlarini qo`llash.

---

169 
Zamonaviy sharoitlarda korxonalarda mehnatga haq to`lashning turli tizim va 
shakllari qo`llanilib, ulardan eng ko`p tarqalganlari sifatida ishbay va vaqtbay usulni 
ko`rsatish mumkin.