Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

15 

 

bo'lmay,  balki  u  o'z  nomi  bilan  Hazrati  Insondir.  Shuning  uchun  iqtisodiy  va 

ijtimoiy  geografiyada  inson  tabiati,  biogeografiyasi,  yashash  tarzi,  urf-odati  kabi 

sof ijtimoiy masalalarning hududiy jihatlari ham o'rganilishi lozim. 

Ishlab  chiqarish  kuchlarini  joylashtirishda,  fan-texnika  taraqqiyoti  va 

boshqalarda inson omili, uning talab va ehtiyoji, dunyoqarashi muhim o'rin tutadi. 

Shu  nuqtai  nazardan,  demosentrik  tamoyil  ishlab  chiqarishni  hududiy  tashkil 

etishda  e'tiborga  olinishi  bilan  bir  qatorda,  insonning  o'zi  ham  o'rganilishi 

ahamiyatdan  xoli  emas.  Chunonchi,  uning  dam  olishi,  davolanishga  o'xshash 

bevosita ishlab chiqarish jarayonidan tashqarida yotgan va kishi yashashi, tafakkuri 

bilan  bog'liq  barcha  masalalar  sotsiologiya,  etnologiya,  psixologiya  fanlari 

qirrasida tadqiq etilishi kerak. 

Shunday  qilib,  hududiylik,  komplekslilik,  tarixiylik,  ekologik  hamda 

demosentrik  yondashuvlar  iqtisodiy  va  ijtimoiy  geografiyaning  birligini 

ta'minlaydi.  Shu  bilan  birga,  bu  asosiy  prinsiplar  alohida-alohida  emas,  balki 

birgalikda  kuchli,  ta'sirchan  bo'ladi.  Ular  ushbu  fanni  ijimoiylashtirish, 

siyosiylashtirish,  iqtisodiylashtirish  va  mahalliylashtirish  kabi  yo'nalishlar 

yordamida amaliyotga tatbiq etilsa, u yanada samaraliroq natijalar beradi. 

Geografiya fanining yana bir ajoyib va betakror imtiyozi bor. Bu ham bo'lsa, 

uning  integratsion  salohiyatining  kuchliligidir.  Qamrovi  keng  bo'lgan  geografiya 

juda ko'p fanlar bilan «qo'shnichilik» qiladi va tutash mavqega ega. Ular jumlasiga 

tarix,  biologiya,  geologiya,  sotsiologiya,  demografiya,  iqtisodiyot,  ekologiya 

psixologiya huquqshunoslik, shaharsozlik, tibbiyot va boshqalar kiradi. 

Demak, geografiya bu fanlar bilan aloqada va uning kuchi ham ana shunda. 

Boshqacha  qilib  aytganda,  geograflar  uchun  turli  fanlar  qirrasiga  yangi-yangi 

yo'nalishlar  va  yutuqlarga  erishish  imkoniyati  mavjud.  Chunki  geografiya  fani 

barcha  fanlar  tiziinida  qulay  «geografik  o'ringa»  ega,  u  markazda  (maxrajda)  va 

shuning uchun qolgan fanlar istasa-istamasa geografiyaga to‘qnashadi. 

---