Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

23 

 

Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning obyekti bo‗lib ishlab chiqarish kuchlari, 

ularni  hududiy  tashkil  etish,  hududiy  sotsial-iqtisodiy  tizimlar  xizmat  qiladi. 

Shubhasiz, bu obyekt bilan iqtisodchilar ham shug‗ullansa-da, geograflar, asosan, 

hududiy  sotsial-iqtisodiy  tizimlarning  (yoki  majmualarning)  turli  rayonlarda 

ijtimoiy  va  hududiy  mehnat  taqsimoti  jarayonida  vujudga  kelishi,  rivojlanishi  va 

boshqarish qonuniyatlarini o‗rganadi. 

Iqtisodiy  va  ijtimoiy  geografiya  predmetining  asosini  ishlab  chiqarish 

kuchlarining  turli  darajadagi  tarmoq,  tarmoqlararo  va  hududiy  shakllanishi, 

rivojlanishi va boshqarilishini takomillashtirishdan iborat jarayonlar tashkil qiladi. 

Bu jarayonlar nihoyatda murakkab ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar va muammolarni o‗z 

ichiga oladi. Ular tabiiy muhit va tabiiy resurslar majmuasi, aholining demografik 

xususiyatlari 

va 

joylashish 

tizimlari 

–  kichik  qishloq  (ovul)dan  to 

urbanizatsiyaning  eng  rivojlangan  shakllari  (megalopolis)ga  qadar,  mehnat 

resurslari, bandlik va ishsizlik, migratsiya jarayonlari, moddiy ishlab chiqarishning 

yetakchi  sohasi  sanoat  va  uning  tabaqalashgan  tog‗-kon,  yoqilg‗i-energetika, 

metallurgiya  (qora  va  rangli),  mashinasozlik,  kimyo,  o‗rmon-sellyuloza,  yengil, 

oziq-ovqat  sanoati  tarmoqlari,  qishloq  xo‗jaligi  ishlab  chiqarish  majmuasi 

(dehqonchilik  va  chorvachilik),  transport  tizimi  va  uning  mamlakat,  mintaqaviy, 

xalqaro  mehnat  taqsimotidagi  integratsion  aloqalarning  rivojlanishidagi  roli, 

infratuzilmalar majmuasi (ishlab chiqarish va noishlab chiqarish), xalqaro iqtisodiy 

munosabatlar,  xalqaro  iqtisodiy  integratsiya  hamda  jahon  xo‗jaligi  tarmoqlarini 

(mahalliy,  mintaqaviy,  xalqaro)  hududiy  tashkil  qilish  va  fan-texnika  taraqqiyoti 

bilan  bog‗liq  rivojlantirish,  takomillashtirish,  mintaqaviy  va  umumbashariy 

muammolardan iborat. 

―Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya‖ fanining asosiy vazifalari: 

 

bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish va 

rivojlantirish qonuniyatlari hamda omillarini o‗rganish; 

---