Iqtisodiy geografiya

Rangli metallurgiya – og’ir industriyaning muhim tarmog’i. Elektrotexnika, elektronika, aviatsiya, raketasozlikni rangli metallurgiyasiz tasavvur qilib bo’lmaydi. Sobiq sotsialistik mamlakatlar rangdor metallurgiya uchun katta hom ashyo zahiralariga ega. Bu tarmoq sobiq Ittofoq Polsha, Vengriya, Yugoslaviya, Xitoyda juda ham yaxshi rivojlangan. Ko’pgina rivojlangan mamlakatlarda AQSh, Kanada,
Fransiya, Yaponiya, Avstraliyada rangli metallarning katta zaxiralari bor.
Mashinasozlik sanoati. Mashinasozlik har qanday mamlakatning texnika taraqqiyoti va mustaqilligining asosidir.
Mashinasozlik xalk xo’jaligining barcha tarmoqlari uchun mashina va uskunalar, madaniy va maishiy buyumlar, harbiy mashinalar ishlab chiqaradi.
AQSh juda yuqori darajada rivojlangan mashinasozligi bilan ajralib turadi. AQShda mashina va uskunalarni barcha turlari ishlab chiqariladi. AQSh, Buyuk Britaniya, Germaniya, Yaponiya kapitalistik dunyo mashinasozlik mahsulotoining 80%ini beradi.
1993 yilga kelib jahonda 3 ta yirik avtomobil sanoati regioni tashkil topdi: G’arbiy Yevropa (33%), Shimoliy Amerika(30%) va Yaponiya (30%). Bu uchta regiondagi avtomobil sanoatining farqi shundaki, AQShning ishlab chiqargan avtomobillari ichki bozorda bo’lsa, G’arbiy Yevropa, ayniqsa Yaponiya tashqi bozorga ishlaydi.
Kemasozlik sanoatining gurkirab o’sishi 60 yillardan 70 yillargacha to’g’ri keladi. Bundan tashqari kemasozlik geografiyasida ham tub o’zgarishlar yuz berdi. Kemasozlikda keyingi yillarda juda katta o’zgarish, siljishlar yuz berdi. Agarda
60 yillarda Koreya Respublikasida kema ishlab chiqarish bo’lmagan bo’lsa, 80 yillarga kelib u dunyoda kema ishlab chiqarishda 2chi o’ringa chiqib oldi. Yaponiya va Koreya dunyoda yirik kema ishlab chiqarish bilan bir qatorda, ularni eksport qiladi. Yaponiya dunyo kema eksportini 40% ni, Koreya esa 33% ni tashkil etadi.
Sobiq sotsialistik mamlakatlarda mashinasozlikning barcha tarmoqlari rivojlangan edi. Sobiq ittifoq mashinasozligi AQSh dan keyin ikkinchi o’rinda, ba’zi mashinasozlik tarmoqlari bo’yicha birinchi o’rinda (metall qirquvchi stanok, traktor, kombayn, teplovoz, elektrovoz) bo’lgan.
Kimyo sanoati. Xalq xo’jaligining muhim tarmoqlaridan yana biri kimyo sanoatidir. U texnika taraqqyotida juda katta ahamiyat kasb etadi. U quyidagi tarmoqlarga bo’linadi:

1. 
   asosiy kimyo: (kislota ishqor);
   
2. 
   organik sintez kimyo. (sintetik materiallar);
   
3. 
   sintetik materiallar sanoati (kauchuk).
   

Kimyo sanoati xalq xo’jaligining boshqa tarmoqlarini jadalroq rivojlanishi va joylanishiga ta’sir ko’rsatmoqda.
Sobiq sotsialistik mamlakatlari kimyo sanoati uchun xilma-xil hom-ashyoga ega edi. Kimyo sanoati mahsuloti umumiy hajmi bo’yicha sobiq Ittifoq dunyoda ikkinchi o’rinda turar edi.
Dunyo mamlakatlari orasida AQSh alohida ajralib turadi. Yaponiya, Osiyo, Buyuk Britaniyada kimyo sanoati juda yaxshi rivojlangan. Shu bilan birga Afrika, Lotin Amerikasi mamlakatlarida bu sanoat endigina rivojlanib kelmoqda.