Iqtisodiy geografiya


-jadval Chorvachilik mahsulotini asosiy turlarini ishlab chiqarish



Download 296,14 Kb.
bet59/137
Sana02.02.2022
Hajmi296,14 Kb.
#425189
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   137
Bog'liq
Iqtisodiy geofrafiya (2)

17-jadval Chorvachilik mahsulotini asosiy turlarini ishlab chiqarish





Jahonda va ayrim mamlakatlarda 1998 yilda go’sht ishlab chiqarish

Butun jahon, alohida mam- lakatlar

Jami mln. t. hisobida

Aholi jon boshiga, kg

Butun jahon alohida mam- lakatlar

Jami mln. t. hisobida

Aholi jon boshiga, kg

Butun jahon

170

35

Buyuk Britaniya

3,8

65

AQSh

31

125

Yaponiya

3,8

30

Xitoy

28

25

Italiya

3,7

65

Rossiya

10

60

Avstraliya

3,6

180

GFR

8

110

Meksika

3,5

30

Fransiya

6

110

Ispaniya

3,4

70

Braziliya

6

45

Polsha

3,1

80

Argentina

4

125

Niderlandiya

3,0

200

Ukraina

4

75










18-jadval 1998 yilda jahonda va alohida davlatlarda sut ishlab chiqarish



Butun jahon, aloxida davlatlar

Jami mln. t.

Aholi jon boshiga, kg

Butun jahon, alohida davlatlar

Jami mln. t.

Aholi jon boshiga kg

Butun jahon

550

110

Buyuk Britaniya

15

265

AQSh

67

270

Niderlandiya

13

900

Hindiston

55'

65

Braziliya

13

90

Rossiya

52

350

Italiya

11

195

GFR

32

450

Kanada

8

315

Fransiya

28

490

Yangi Zelandiya

8

2400

Ukraina

24

460

Yaponiya

8

65

Polsha

16

430

Belarus

7

700

Argentina

6

200

Meksika

6

70

Avstraliya

6

370










20-jadval 1998 yilda jahonda va alohida davlatlarda tuxum ishlab chiqarish



Butun jahon, alohida davlatlar

Jami, mlrd. dona

Aholi jon boshiga

Butun jahon, alohida davlatlar

Jami, mlrd. dona

Aholi jon boshiga

Butun jahon

660

140

Niderlandiya

10

760

Xitoy

150

130

Polsha

8

230

AQSh

68

270

Ruminiya

8

350

Rossiya

48

320

Turkiya

7

115

Yaponiya

40

280

Kanada

5

230

Braziliya

19

125

Argentina

5

150

GFR

18

250

Qozog’iston

4

230

Ukraina

16

300

Vengriya

4,5

450

Fransiya

15

270

Eron

4,1

75

Meksika

14

150

Belorus

3,7

370

Buyuk

13

230

Indoneziya

12

65

Italiya

11

190

Ispaniya

10

250

Yuqorida keltirilgan jadvallardan ikki muhim xulosa qilish mumkin. Har to’rtta ma’lumotlarda ham iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarning yuqori darajada joylashganligini ko’rish mumkin. Bunday holat Osiyo, Afrika, Lotin Amerikasi davlatlarida chorvachilikni past mahsuldorligi va ekstensivligi oqibatidir. Bu


davlatlarga jahon go’sht ishlab chiqarishni 25%, sut ishlab chiqarishni 14% to’g’ri keladi.
Aholi jon boshiga to’g’ri keladigan chorvachilik mahsulotlari ham iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda yuqori darajada. Ayniqsa bu masalada unchalik yirik bo’lmagan, chorvachilik intensiv rivojlangan - masalan: Yangi Zelandiya, Niderlandiyaga o’hshash mamlakatlar alohida o’rin tutadi. Shuningdek aholi jon boshiga to’g’ri keluvchi yuqori ko’rsatkichlar, chorvachilik ekstensiv rivojlangan, aholi soni kam bo’lgan davlatlarda ham kuzatiladi. Masalan: Avstraliya.
Yuqoridagi jadvallarga qo’shimcha ravishda quyidagi e’tiborga loyiq ma’lumotlarni keltirish mumkin.
Go’sht ishlab chiqarish tizimida mol va buzoq go’shti yetishtirish salmog’i 32%, cho’chqa - 39%, parranda go’shti — 20%, ot va qo’y go’shti salmog’i 9% to’g’ri keladi.
So’nggi yillarda broyler xo’jaligining Shimoliy Amerika, Yevropada intensiv rivojlanishi parranda go’shti yetishtirishni ko’paytirdi. Jahon bo’yicha uning soni 10 mlrd. dan oshib ketdi. Ayniqsa, har bir bosh sigirdan sut sog’ib olish, iqtisodiy rivojlangan davlatlarda g’arbda 3-5 ming kg, (biroq Daniya, Niderlandiya 5,8 ming kg, Shvetsiyada 6 ming kg, AQShda 6,5 ming kg. MDH davlatlarda o’rtacha 2,6 ming kg.)ni tashkil etadi.
Xalqaro chorvachilik mahsulotlari bilan savdo qilishni qiyoslashda quyidagi jadval ma’lumotlari bilan chegaralanib qolamiz. Jadvaldan ko’rinib turibdiki xalqaro savdoda yetakchi mavqeni g’arbdagi iqtisodiy rivojlangan davlatlar egallab turibdi. Bular go’sht mahsulotlarini va junni eksport hamda import qiluvchi yetakchi vazifani bajarmoqdalar. Faqatgina tirik mollar savdosida yetakchi o’rinni rivojlanayotgan davlatlar yuqori o’rinni egallaydi.


21-jadval Chorvachilik mahsulotlari va tirik mol eksport qiluvchi asosiy davlatlar





Chorvachilik mahsulotlari
va tirik mol

Eksport qiluvchi yetakchi davlatlar



Mol va buzoq

Avstraliya, GFR, Fransiya, Yangi Zelandiya, Irlandiya,
Niderlandiya, AQSh, Vengriya

Cho’chqa, qo’y va qo’zi,
parranda go’shti; jun

Niderlandiya, Belgiya, Daniya, Kanada, Vengriya, Yangi Zelandiya, Avstraliya, Buyuk Britaniya, Fransiya, AQSh, Braziliya, Avstraliya, Argentina, Urugvay, YuAR.

Yirik shohli qoramol, cho’chqalar, qo’y va
echkilar

Braziliya, Argentina, Meksika, Efiopiya, Xitoy, Niderlandiya, Kanada, Avstraliya, Turkiya, Somali, Efiopiya



Asosiy tayanch iboralar

  1. Agrar islohatlar – yerlardan foydalanish tizimida davlat tadbirlari. Mamlakatlar va ularning tumanlarining iqtisodiy geografik sharoiti va tarixiy xususiyatlari islohatlarga katta ta’sir ko’rsatadi.

  2. Agrobiznes – foydani ko’paytirish maqsadida qishloq xo’jaligi ishlab chiqarish tizimida boshqarishni zamonaviy usullaridan foydalanishga asoslangan qoidalarni qo’llash. Yirik qishloq xo’jalik korxonalari ham agrobiznesda qatnashishlari mumkin, bunda ikki tomon o’rtasida qat’iy kelishuv hosil bo’ladi.

  3. Agrosanoat majmui (ASM) – mamlakatni oziq-ovqat va qishloq xo’jaligi xom-ashyosi bilan ta’minlovchi tarmoqlararo xo’jalik majmui.



Uch tarmoqni o’z ichiga oladi:


  1. Qishloq xo’jaligi uchun ishlab chiqarish vositalarini ishlab chiqaruvchi va uning moddiy texnika ta’minoti hamda xizmat ko’rsatish tarmoqlari;

  2. Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarish tarmoqlari;

  3. ishlab chiqarish, ta’minot, tayorlov va saqlash, sanoat usulida qayta ishlash va pirovard mahsulotlarni realizatsiya qiluvchi tarmoqlar;

  4. Yer rentasi – Yer egasiga vaqti-vaqti bilan ijarachi tomonidan erdan foydalanganligi uchun to’lanib turiladigan so’m miqdori.

  5. Dehqon xo’jaligi - o’z qaramog’ida bo’lgan mulk, yer va boshqa tabiiy resurslarda foydalanish asosida qishloq xo’jalik mahsulotlarini ishlab chiqarish, qayta ishlash, saqlash va sotishni amalga oshiruvchi mustaqil xo’jalik yurituvchi sub’ekt.



Takrorlash uchun savollar va topshiriqlar





  1. Dunyo qishloq xo’jaligining rivojlanish va joylashish xususiyatlari.

  2. Dunyo mamlakatlarida qishloq xo’jalikni xududiy tashkil etishning shakllari.

  3. Dunyo ziroatchiligining yetakchi tarmoqlarining joylashishi va rivojlanishi.

  4. Jahon qishloq xo’jaligining xalq xo’jaligida tutgan o’rni va ahamiyati.

  5. Jahon qishloq xo’jaligining rivojlanishi va joylashishiga ta’sir qiluvchi omillar.

  6. Jahon yer fondi va ularning materiklar bo’yicha taqsimlanishi.

  7. Jahon bozori va jahon xo’jaligining shakllanishi.

  8. Jahonning oziq-ovqat sanoati tarmoqlariga ta’rif.

  9. Dunyo chorvachiligi yetakchi tarmoqlarining joylashishi va rivojlanishi.

  10. Dunyoning turli mamlakat va mintaqalarida oziiq-ovqat muammolari va ularning echimi.

Adabiyotlar





  1. Akramov E.M., Toirov A. - «Ekonomicheskie reformi Respubliki Uzbekistan». M.: “Lyuks-ort”, 1998.

  2. Sergeev L.V. - «Mirovoy xozyaystvo i mejdunarodnoy ekonomicheskiy otnoshenie na sovremennom etapy» M.: «Noviy yurist», 1998.

  3. Lomakin V. - «Mirovaya ekonomika». M.: “Finansi”, 1998g.

  4. Maksakovskiy V.P. - «Geograficheskaya kartina mira». Yaroslavl, 1996.

  5. Rozin M.S., Volf M.B. Vasilevskie L.I. - «Sovremennoy geografiya mirovogo xozyaystva». M.: Prosveshcheniy, 1998.

        1. Download 296,14 Kb.

          Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   137




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish