Intellektual tizimlar

Bashorat qilish. Bashorat qiluvchi tizimlar mantiqan joriy holatlardan kelib 

chiquvchi  oqibatlarni  keltirib  chiqaradi.  Bashorat  qiluvchi  tizimda  odatda 

parametrik  dinamik  model  qo’llanilib,  parametrlar  qiymati  berilgan  holatga 

moslashtiriladi.  Bu  modeldan  kelib  chiquvchi  oqibatlar,  ehtimolliklar  asosida 

bashoratlarni tuzadi. 

---

18 

 

Misol: 

ob-havoni bashorat qilish - WILLARD tizimi; 

kelajak hosilini baholash - PI.ANT; 

iqtisodiyotda bashorat - YeSON va boshqalar. 

Rejalashtirish.  Rejalshtirish  deganda  ma’lum  funksiyalarni  bajaruvchi 

obe’ktga daxldor harakatlar  rejasini  topish  tushuniladi. Bunday  ekspert tizimlarda 

real  ob’ekt  larning  hatti  harakati  modelidan  foydalanilib,  rejalashtirilgan  faoliyat 

oqibatlarini natija sifatida ko’rsatadi. 

Misol: 

robot faoliyatini rejalashtirish - STRIPS, 

ishlab chiqarish buyurtmalarini rejalashtirish - 1SIS, 

tajribani rejalshtirish - MOLGEN va boshqalar. 

O‘qitish.  O‘qitish  tizimlari    biror  fandan  o‘quv  jarayoni  davomida 

xatoliklarni  aniqlaydi  va  to‘g‘ri  yechimlarni  ko’rsatadi.  Ular  o‘quvchi  va  uning 

xatolari  haqida  bilimlar  yig‘iladi,  so’ng  ish  davomida  o‘quvchilarning  bilimini 

diagnostika qilib, ularni yuqotish uchun zaruriy vositalarni taklif qiladi. Shuningdek 

ular o‘quvchi bilan uning muvaffaqayatiga qarab muloqotini rejalashtiradi. 

Misol: 

dasturlash tili Lisp o’rgatish tizimi "Uchitel Lispa"; 

PROUST tizimi - Paskal tilini o’rgatish va boshqalar.