Intellektual tizimlar

1.8.  Ekspert tizimlarni sinflash 

“Ekspert tizimlar” sinfi hozirda bir necha minglab dasturiy to’plamlarni o‘z 

ichiga olib, ularni turli kritetiyalar asosida sinflash mumkin.  

Masalani yechishiga qarab sinflash 

Ma’lumotlarni  interpretatsiyalash.  Bu  ekspert  tizimlari  uchun  ananaviy 

vazifalardan  biridir.  Interpretasiya  ostida  ma’lumotlar  ma’nosini  aniqlash 

tushuniladi,  uning  natijasi  o’laroq  to’g‘rilanadi  va  moslashitiriladi.  Odatda 

ko‘pvariantli tahlil nazarda tutiladi. 

Diagnostika. Bu ma’lum bir tizimdagi xatolikni aniqlash tushuniladi. Xatolik 

-  bu  normal  holatdan  og‘ish.  Bunday  tavsif  umumiy  nazariy  jihatdan  texnik 

tizimlarda  jihozlarning  buzuqligidan  tortib  tirik  organizmlarning  kasalligi  va  turli 

tabiat  anomaliyalarini  qurish  imkonini  beradi.  Asosiy  xususiyati  bu  diagnostika 

qilinayotgan  tizimni  funksional  strukturasini  (“anotamiyasi”)  tushunish  zarurati 

hisoblanadi. 

Monitoring.  Monitoringni  asosiy  vazifasi  -  real  vaqtda  ma’lumotlarni 

uzluksiz interpretatsiyasi va ma’lum parametrlarni belgilangan chegaradan chiqishi 

haqida  signal  berish.  Asosiy  muammo  -    xavfli  holatni  "o‘tkazib  yuborish"  va 

"yolg‘on" xavfli holat haqida signal berish. Bu muammolarning murakkabligi xavfli 

holatlarning belgilarini aniq emasligi va vaqtni e’tiborga olish zarurati. 

Loyihalash.  Loyihalash  oldindan  aniqlangan  xususiyatli  “ob’ekt  lar”ni 

yaratishga tayyorlash. Tayyorlash asboblari sifatida barcha chizmalar, tushuntirish 

hujjatlari misol bo’la oladi. Bunda asosiy muammo ob’ekt ni aniq strukturolovchi 

bilimlar olishda va “is” muammosi. Unumli loyihalashni tashkillashtirish uchun va 

qayta loyihalshda faqat loyihalash yechimlarini shakklantiribgina qolmasdan, balki 

ularni qabul qilish sabablarni shakllantirish zarur. Loyihalash masalalarida  ekspert 

tizimi  doirasida  bajariluvchi  ikki  asosiy  jarayon  bog‘lanadi:  yechimni  chiqarish 

jarayoni va tushuntirish jarayoni.