Integratsiyalashgan pedagogikasi

Ta’lim-tarbiya jarayonida integratsiya
Hozirgi kunda axborot oqimi jadallashgan, texnika taraqqiyoti- 
ning yuqori darajada rivojlanganligi inson aqlini shoshirib qo‘ymay 
iloji yo‘q. Bu olamda o ‘z o ‘m ini topish m uhim va sh u bilan birga 
juda qiyin masaladir. 0 ‘quvchida o ‘qish faoliyati davrida juda ko‘p 
m a’lum otlar olishi, atrofdan kelayotgan axborotlarning bosimi 
yuqorililigi uning ongiga, ta ’lim-tarbiyasiga ta ’sir k o ‘rsatm ay qol- 
maydi. Bu m a’lum otlar va axborotlarning qay biri birlam chi, qay 
biri ikkilamchi ekanligini b a’zida o ‘quvchi anglam aydi ham. Shu 
sababdan o ‘quvchi mukammal bilim, ko‘nikma va malakalarga ega 
bo‘lishi mexanizmlarini ishlab chiqish zarur. B unday sharoitda 
integratsion darslaming ahamiyath ekanligini ta ’kidlamoqchiman. 
Aynan integratsion darslarda olam haqida uzuq-yuluq, parchalangan 
bilimlardan farqli o ‘laroq bihmlar bir butun, yaxlit tizim da beriladi.
0 ‘qituvchining oldida m uhim vazifa turibdiki, uning o ‘quv- 
chisi shiddath zamonda olam haqida to ‘la tasaw urga ega bo‘lishi 
uchun, o ‘z yo‘lini topishida nimalarga tayanishi, nim alam i bi- 
lishi, qanday ko‘nikma va malakalami egallashi lozim , degan sa­
volga javob qidirishi tabiiydir.
Dunyoni bir butun ko‘rish, yaxlit anglash m uhim o ‘rin tut- 
moqda va bu yerda o ‘qituvchi bilimlami bir-biriga bog‘lab, tizim 
asosida bermog‘ini taqozo etmoqda. Bu vazifani integratsion dars­
larda amalga oshirish mumkin.
Integratsion darslar qanday tuziladi? Buning uchun aw al an’ana- 
viy dars tuzilmasini eslab o ‘tish joiz:
— tashkiliy qism;
— uy vazifasini tekshirish;
— yangi mavzuni tushuntirish;
— mustahkamlash;
— dars yakuni.

---

A n’anaviy darslarda o‘qituvchi faqat maxsus fan chegarasidan 
chiqmagan holda bihmlar beradi. Bu esa bilimlaming bir yoq- 
lamaligiga va parchalanishiga olib keladi.
Integratsion darslarda tushuncha haqida bir yoqlama emas, 
atroflicha fikr yuritiladi. Masalan, a n ’anaviy ona tih darsida biz 
«Ot» mavzusini tushuntirmoqchimiz: ot nimani bildirishi, qaysi 
so‘roqlarga javob berishini misollarda ko'rsatib o ‘tamiz.
Endi shu darsni rasm bilan integratsiyalasak. 0 ‘quvchilar yuqo­
ridagi savollarga javob berib, so‘ng otlarning rasmini daftariga 
chizishadi. Rasmdagi otlar bilan gaplar, ulardan esa kichik hikoya 
tuzish va uni qayta tahhl etish mumkin.
T a’limda integratsiyaning xilma-xil turlari mavjud:
— ko‘p predmethlik (bunda fundamental fanlami qiyoslash) 
asosida;
— chegara fanlar asosida;
— asosiy fanlar asosida.
Bunday dasrlarda «olam-tabiat-inson» tizimida bilimlar berilib, 
turh faoliyatlar asosida ko‘nikma va malakalar uzviy shakllanib 
boradi.
Ko‘rinib turibdiki, integratsion dars yuqori samara beradi. 
Bunda o ‘quvchida olam bir butunhkda nam oyon bo‘ladi. Bu esa 
o ‘z navbatida mantiqiy, izchil, atrof-olam haqida to ‘laligicha fikr­
lashga o ‘rgatadi.
Rasm va ona tili darslarining integratsiyasi.