д а ги п ед а л о г и к б у зи л и ш л а р т у г р и с и д а '1™ ц а р о р и д а т ест л ар „ б у р -
жуа“ педагогикасига хос деб хисоблапди. Бу карор ф анни мафку-
равийлаштиришга ва уни сиёсийлаштиришга мажбур этишга кара-
тал га н булиб, унда ж а\он психологияси ва педагогикаси тажри-
басидан фойдаланиш инкор к,илинган эди. Бу кдрорга биноан, 1936
йилдан тестшунослик буйича илмий тадкикрт собик И ттиф ок
микёсида тухтатилди. Педалогиянинг „идеалистик ва механистик“
курсатм&лари, уларни „илмий асосланмаган" „тест“ларга берилиб
кетганлиги кораланди. Педалогияни сохта фан сифатида коралаш
жараёнида совет педагоглари ,\амда психологларининг укувчилар
билим куникмаларини бахолаш га каратилган ижобий ютуклари
\а м инкор этилди. Ш унинг учун тест синовлари муаммоси педа
гогика ва психологияга оид адабиётларда узок, в акт акс эттирил-
мади. Узбекистан М ДХ давлатлари ичида 1992 йилда биринчи
булиб, ж а\о н педагогика фанига „дарча“ очди ва ривожланган
мамлакатлар педагогикасидаги ил гор тажрибаларни урганиш имко
нини яратди. Узбекистан таълим тизимида билимни тест усулида
бахдлашга, назорат килишга давлат сиёсати макрмининг берилиши
ана шундай ютукдардан бири булиб х,исобланади. Педагогик тестлар
кенг микёсда, биринчи марта урта маълумот якунида, олий укув
юртига кирувчиларни кабул килишда кулланди.
38
Т ест турлари ва шакллари
Тестларни туркумлашда уларни куллаш мак,сади ва вазифала
рига асосланиб, психологик тестлардан бопща барча тестларни
куйидаги уч гуру\га ажратиш мумкин:
— интеллектуал ривож ланиш даражасини аникловчи тестлар;
— педагогик тестлар;
— муайян касбга яроклиликни аникловчи тестлар. Ф аннинг
мазмунидан келиб чиккан холда, педагогик тест хасида тухталамиз.
Адабиётларда бундай тест топш ирикдарнинг куйидаги ш акллари
баён этилади:
— бирдан-бир тутри жавоби булган ёп и к топшириклар;
— бир неча тугри жавоблари назарда тутилган ёпик топширик,-
лар;
— битта суз (ёки сузлар) тушириб колдирилган гапдан ташкил
топган очик топш ирикяар;
— тугри кетма-кетликни аниклаш учун топш ирикяар (уларни
бажаришда бетартиб холдаги сузлардан ran тузиш зарур);
— узаро богланиш ни (мувофикликни) аниклаш учун топш и-
рикдар;
— айрим фанлар буйича билимларнинг чукурлигини аниклаш
буйича топшириклар;
— сонни тулдиришга мулжалланган топш ириклар, бунда сон-
лар сериясини топиш усулини аниклаш ва уни муайян тартибда
белгилаш;
— карама-карш и муносабатларни аниклаш тестлари;
— масалалар ечишга каратилган (математик, ф изик ва б.)
топшириклар;
— чизмалар ва схемаларни тушунишга каратилган топш ири к
лар;
— олинган ахборотни узлаштириш даражасини аниклаш учун
топшириклар;
— синонимлар ва антонимларни фарклаш га топш ириклар;
— аналогия (айнан $Ь<шашлик)га оид топш ириклар;
— укилган матнни гушунишга оид топш ириклар;
— курсатмачарни бажаришга оид топшириклар;
— билимдонликни аниклаш га дойр топш ириклар;
— тафаккурни аникловчи тестлар;
— орфографик тестлар;
— тил масалачарига дойр топш ириклар ва бошкалар. Мутахас-
сислик фанларида ёп и к тестлар, о чи к тестлар, мувофикликни
аниклаш тестлари ва тугри кетма-кетликни аниклаш тестлари кенг
кулланади.
39
Do'stlaringiz bilan baham: |