Infeksiya manbai va dardning kechish jarayoni

Epidemik parotit yoxud «tepki» kasalligi

Infeksiya manbai va dardning kechish jarayoni

Bolalarda aniqlangan yuqumli kasalliklar orasida epidemik parotit salmog‘i sezilarli darajada ko‘p uchraydi. Infeksiyaning birdan bir manbai bemor hisoblanadi. U xastalik yashirin davrining oxiri, klinik belgilar yuzaga chiqishidan bir-ikki kun oldin atrofdagilar uchun xavfli hisoblanadi. Dardning yuqish davri kasallikning 9-kunida tugaydi. Ayniqsa, o‘g‘il bolalar qizlarga nisbatan 1,5 baravar ko‘p kasallanadi. Xastalik mavsumiy xarakterga ega. Uning yuqori ko‘rsatkichi mart-aprel oylariga to‘g‘ri kelsa, past ko‘rsatkichi iyul-avgust oylarida kuzatiladi.
Virus asosan havo-tomchi va ba’zan muloqot yo‘li bilan ham yuqadi.
20 yoshgacha bo‘lgan davrda kasallikka moyilligi yuqori bo‘lib, 2 yoshgacha va 40 yoshdan kattalarda xastalik kamdan kam hollarda uchraydi. Undan so‘ng turg‘un immunitet qoladi.
KLINIKASI
Epidemik parotit (xalq tilida “tepki” deb ataladi) – yuqumli kasallik bo‘lib, tana haroratining ko‘tarilishi, umumiy intoksikatsiya (zaharlanish), so‘lak va sut bezlari, jinsiy, me’da osti va boshqa bezlar bilan bir vaqtda markaziy asab tizimining og‘ir asoratlari – meningit, meningoensefalit (talvasa va vasvasalar ko‘rinishidagi zararlanishi) bilan kechadi. Bu virusli xastalik bolalar o‘rtasida keng tarqalgan bo‘lib, ba’zan kattalar orasida ham uchrab turadi.

Jinsiy a’zolarning zararlanishi

Epidemik parotitda erkaklarda moyaklar va prostata bezi, xotin-qizlarda tuxumdonlar, sut bezlari ham zararlanishi kuzatiladi. O‘smirlarda va 30 yoshgacha bo‘lgan erkaklarda orxit (moyaklar zararlanishi) kuzatiladi. Orxit odatda so‘lak bezlari zararlangandan 1-2 hafta o‘tib, ba’zan birlamchi holda ham kuzatiladi.  Qov sohasidagi kuchli og‘riq yurganda kuchayib, og‘riq moyaklarga tarqaladi. O‘g‘il bolalarda moyaklar hajm jihatdan kattalashadi va ularni shifokor paypaslaganda kuchli og‘riq aniqlanadi. Bu sohaning terisi qizargan bo‘lib, shish 5-7 kun saqlanadi. Keyin ularning o‘lchami kichraya boshlaydi. Oradan 1-2 oy o‘tgach, moyaklar yumshaydi va o‘lchami kichiklashadi. Yosh ayollarda va balog‘at yoshiga yetayotgan qizlarda tuxumdonlarda og‘riq kuzatiladi.
DAVOLASH
Bemorga issiq kompress qilinadi.
UVCH buyuriladi.
Suyuq ovqatlar, vitaminlar beriladi.
Ogʻiz borat kislota eritmasi bilan chayiladi.