Ҳиндистонда жаҳониинг энг қадимий маданият ўчоқлари жуда узоқ ўмишда вужудга келган

Ашока империяси
Ашока даврида маурийлар сулоласи улкан қудратга эришди. Маълумотларга кўра, Ашоки хокимйият учун узоқ давр кураш олиб борга н. Шу сабабдан ҳам у хокимиятни қўлга олишидан 4 йил ўтиб тож кийиш маросимини ўтказган. Маурийлар империяси қадимги Ҳиндистоннинг машхур арбобларидан бири, сулоланииг учинчи хукмдори. Ашока даврида гуллаб яшнади. Унинг даврида импения шимолда Кашмир ва Химолайдан жанубда Майсургача, , шимолий-ғарбда хозирги Афғонистондан Шарқда Бенгал кўрфазигача ёйилган эди.Империя ғарб ва шарқ мамлакатлари билан дипломатик алоқалар ўрнатди. Бу давлат ўша даврнинг йирик империясига айланиб, шон-шухрати оламга танилди. Aйниқса, буддизм дини ривож топди.
Ашоканинг бизгача етиб келган кўплаб фармонларида маурийлар сиёсати, империясини бошқариш усуллар ва ўша давр тарихи хақида мухим маълумотлар бор. Фармонларда маурий шохи “Пиядаси Деванамния” деб аталади. Бу ном санскритча “Худо ёқтирган шоҳ” деган маънони билдиради.Косамби ўз монографиясида Ашока ёки Асока исмини “ғам билмайди” деб таржима қилади.
1915 йилда илк бор Пиядаси номи билан юритилган маурий подшосининг фармонлари топилди. Шри-Ланка йилномаларига кўра, Ашока 37 йил, Пурана маълумотларига кўра 36 йил подшолик қилган.
Подшо фармонларида келтирилган маълумотларга кўра, унинг давридаги энг катта воқеа Бенгал кўрфазининг жанубий соҳилидаги Калинга давлати билан уруши бўлган. Подшо бу хақда 13 та катта қояга ўйдириб қўйидагиларни ёздирган: “Саккиз йил ичида шоҳ Пиядаси томнидан Калинга босиб олинди. 150 минг киши асир олинди. 100 минги қатл қилинди. Бундан ҳам кўпроғи урушда халок бўлди”. Калинганинг қўлга киртилиши маурийлар империясини янада кучайтирди. Бу жой нафақат стратегик балки савдо-сотиқ учун ҳам қулай эди. Калинга урушидан сўнг Ашока фаол ташқи сиёсат олиб борди. Катта қудратга эга Ашока баъзан харбий куч ишлатса ҳам кўпинча сиёсий усулни қўллаган. Забт этилган юртларга махсус элчиларни юбориб, уларга катта ваъдалар берган. Таниқли Ҳиндистон олимлари Калинга уруши ижтимоий тараққиётини ва диний эрани бошлаб берганлигини таъкидлайдилар. Г.М.Бонгард Левин кўп изланишларидан сўнг Ашоканинг буддизм ва дхармани кенг ёйилишига эътибор берганини таъкидлайди. Юқорида айтилганидек, у кўп давлатлар билан кенг доирада дипломатик алоқалар ўрнатган. Жумладан, Селевк подшоси Антиох, Миср подшоси Птоломей, Македония подшоси Антигон Тонат, Кирена подшоси Мак ва Эпир подшоси Александр хузурига ўз элчиларини юборган. Цейлон билан ҳам яқин муносабатда бўлган. У ўз ўғли бошчилигидаги элчиларни Цейлонга буддизм динини тарқатиш учун жўнатганида Цейлон подшоси унга тақлидан Деванампия номини олган. У ҳам Магадхага ўз элчиларини юборган.
Маурийлар империяси катта худудларга ёйилганди. Бу империяга этник, тил ва маданий жиҳатдан ҳар хил ва турлича диний эътиқод, урф-одатларга мансуб бўлган халқлар бирлашганди. Ашока ёзувларига кўра, давлат худуди Жанубий океандан Ҳимолай тоғларигача чўзилган. Хозирги Афғонистондаги Арахосия мазкур империя таркибига кирган. У жанубда Чола, Кералапутра, Сатяпура давлатлари билан чегараланган.