Ilmiy maqola va tadqiqotlar

0 ‘rtoqliq, o‘tim,  salt boblarining hamasidan,  buyruqg‘a 
«il—il»  qo‘shmoq bilan  majhul  (belgisiz)  fe’l  yasaladir.  Bu 
fe’lning bo‘lishsizidag‘i «ma—ma» qo‘shimchalaxi «il—il»dan 
so‘ng  keladir:  yozildi,  yozilmadim,  o ‘qulg‘an,  o ‘qulmag‘an, 
beriladir.
0 ‘tim  fe’Ilardan  majhul  fe’l
Yozdirildi, o ‘qutilmaydir, o ‘quttirilsa, yasattirilg‘an, kelish- 
tirilsin,  yig‘ishtirilg‘an,  irishtirilmaydir,  kelishtirilmaydir.
O‘rtoqliq  fe’ldan
Yorishildi,  kelishilgan,  so‘z}ashilgay,  yiroqlashilg‘ay,  yoz.i- 
lishmaydir, kelish(U)magay, so‘zlashilmagan, yiroqlashilmag‘an.
Salt  fe’ldan
Borildi, chiqildi, yurildi, charchaldi, etildi, borilmadi, chi- 
qilmadi,  yurilmadi,  yetilmagan.
Bil,  qol,  kel kabi  keti  «-1»  bo‘lg‘an buyruqlardan  «maj- 
hul» fe’l  yasamoq uchun  yana «il—il» qo‘shimchasi qo‘shil- 
maydir.  Bunlaming  majhullari  «in~in»  qo‘shimchasi bilan 
tuziladir.
Bilindi,  kelindi,  kelinadir,  shilingandir,  qilinadir,  olin- 
g ‘andir,  ilinmish  kabi.
5
Keti «-1»  bo‘lmag‘an  buyruqlarg‘a ham «il—il» qo‘shi- 
lib tuzilgan bir turli fe’l bor;  ko ‘rinadir,  o y g ‘andi kabi.  Bu 
turli fe’lni majhul  fe’llar  qatorida  sanay olmaymiz. Chunki 
bunlarning  majhullari  k o ‘riladir,  y o ‘qotildi  fe’llaridir. 
Ko‘rinmak,  o y g ‘atmoq,  ko ‘rilmak,  o ‘yg ‘atilmoq  orasidagi 
ayirma  buyukdir. Bular  «o‘zlik fe’l»  bo‘ladir,  biz bu «o‘zlik» 
fe’llarini majhullari bilan birga  yozib  ko‘rsatamiz:
Majhullar 
O ‘zliklar
Ko ‘rildi 
Ko ‘rindi
Yuvildi 
Yuvindi
Sevildi 
Sevindi
Tortildi 
Tortindi
167

---

Bezaldi 
Bezandi
Yasaldi 
Yasandi
0 ‘rgatildi 
0 ‘rgandi
Ovutildi 
Ovundi
Bilinmak, shilinmak,  qolinmoq  kabi  iki  «-l»ni  bir yerda 
keltirmaslik uchungina «in—in» bilan tuzilgan «majhul» fe’llar 
ham  «majhul»  ham  «o‘zlik»  fe’U bo‘hb  ishlatiladir.